این دیگهائى که امروز دیدیم کجا؟ و آن دیسهائى که با سرپوشهاى بلورین تو در شهر بصره دیده کجا؟ و لختى بخندید، آنگاه بمن گفت: در این دیگها چه مى‏پختند؟ گفتم اى امیر مؤمنان‏ در این دیگها کله و پاچه و پیه پخته بودند، از سخن من لختى با تعجب بخندید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 16 / مقدمه مؤلف(صاحب مکارم الاخلاق) ..... ص : 15

و در کلمات امیر مؤمنان‏ (ع) سخنى یافتم که حقیقت و رمز سیر انبیاء الهى را که از مردم بطور کامل بریدن و بخدا پیوستن و از دنیا دل برگرفتن و بآخرت پرداختن است بیان میدارد و میفرماید:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 18 / مقدمه مؤلف(صاحب مکارم الاخلاق) ..... ص : 15

اگر کسى به نبى اکرم تأسى کند و قدم جاى قدم او نهد که چه بهتر و گر نه از هلاکت و بدبختى ایمن نخواهد بود که خداوند محمد (ص) را وسیله توجه به قیامت و بشارت دهنده به بهشت و آخرت و ترساننده از عذاب و عقوبت قرار داد، از دنیا گرسنه بیرون رفت، و بآخرت سالم وارد گشت، و تا دم مرگ خشتى بر خشتى ننهاد، و باز خداوند بر ما بزرگ منتى نهاده که پیشوایى بزرگ چون محمد (ص) پیش روى ما نهاد و امیر مؤمنان‏ (ع) را بعنوان الگو و راهنمایى بى‏بدیل فراراه ما قرار داد (که از او پیروى کنیم و یا بپایش برویم) که فرمود: (بخدا لباسم را چندان بوصله دادم که از وصله زن خجلت کشیدم، و گوینده‏اى بمن گفت: دگر این جامه را دور نمى‏افکنى؟! و از آن دست برنمى‏دارى؟! در جوابش گفتم: دور شو، که بامداد پگاه راه‏پویان و روندگان‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 34 / در جود و سخاوت پیغمبر ..... ص : 34

از امیر مؤمنان‏ على (ع): پیغمبر سخى‏ترین مردم و خوش مجلس ترین مردم بود، هر کس با وى معاشرت و آمیزش مى‏کرد و او را مى‏شناخت بوى محبت مى‏ورزید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 78 / فصل اول: در تنظیف و پاکیزگى و امثال آن ..... ص : 78

از حضرت صادق (ع) روایت است که امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: بوهاى بد را بوسیله آب برطرف کنید که خداوند متعال از بندگان کثیف بدش مى‏آید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 98 / فصل سوم در مسواک ..... ص : 93

از کتاب (تهذیب الاحکام) از امیر مؤمنان‏ مى‏فرماید: مسواک موجب خشنودى خداوند عز و جل و سنت پیغمبر است و وسیله پاکیزگى دهان مى‏باشد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 98 / فصل سوم در مسواک ..... ص : 93

از حضرت صادق (ع)، امیر مؤمنان‏ فرمود: سه چیز بلغم را میبرد و بر حافظه مى‏افزاید: مسواک، روزه، قرائت قرآن.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 100 / فصل اول در کیفیت دخول حمام ..... ص : 99

محمد بن مسلم از حضرت باقر (ع) پرسید: آیا امیر مؤمنان‏ از خواندن قرآن در حمام نهى مى‏کند؟ حضرت فرمود: نه، بلکه قرآن خواندن در حال برهنگى نهى شده و در وقتى که لنگ بسته است اشکال ندارد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 101 / فصل اول در کیفیت دخول حمام ..... ص : 99

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: حمام خانه خوبى است که در آن انسان بیاد آتش (دوزخ) مى‏افتد، و چرک را میبرد، و فرمود: حمام خانه بدى است که پرده حیا را مى‏درد و شرم را میبرد، و حضرت صادق (ع) فرمود: حمام بدخانه‏اى است که حیاء را مى‏برد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 107 / فصل دوم در پوشیدن عورت در حمام ..... ص : 107

امیر مؤمنان‏ (ع) فرماید: هر کس عریان شود شیطان باو بنگرد و طمع نماید پس لنگ ببندید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 116 / فصل پنجم در شستن سر با ختمى و سدر ..... ص : 116

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: سر را با خطمى شستن آلودگى را مى‏برد، و کثافات را بر طرف مى‏کند، پیغمبر (ص) اندوهناک شد، جبرئیل به او گفت که سرش را با سدر

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 117 / فصل پنجم در شستن سر با ختمى و سدر ..... ص : 116

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: شستن سر با خطمى چرک را مى‏برد و جانوران (میکرب‏ها) را نابود میکند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 119 / فصل ششم نوره کشیدن ..... ص : 118

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: خوب است که انسان در 4 شنبه نوره نکشد که روزى نحس است، و در دیگر روزها جایز است، و روایت است که نوره در جمعه برص آرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 138 / فصل سوم در شانه زدن موى سر و صورت ..... ص : 132

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: شانه زدن در حال ایستاده فقر مى‏آرد، و فرمود: چون صورت را شانه میزنى، شانه را از زیر ببالا ببر چهل مرتبه و (انا انزلناه) بخوان و از بالا بپایین هفت بار بکش و سوره (و العادیات ...) بخوان و بعد بگو: (خداوندا غمها و وحشت دل و وسوسه شیطان را از من ببر).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 148 / فصل اول در ترغیب نمودن به خضاب و فضیلت آن ..... ص : 147

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: خضاب و رنگ بستن هدیه محمد (ص) است، و از سنت مى‏باشد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 159 / در کراهت خضاب ..... ص : 157

حفص گوید، به حضرت صادق (ع) عرضه داشتم: که شما در باره خضاب سر و ریش چه مى‏فرمایید؟ فرمودند: سنت است، عرض کردم: حضرت امیر مؤمنان‏ (ع) خضاب نمى‏کرد، فرمود: این خبر و گفتار پیغمبر به او (که محاسنت به خون سرت خضاب مى‏شود) او را از خضاب باز مى‏داشت‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 163 / در انواع انگشترها و کراهت آن ..... ص : 161

روایت شده که امیر مؤمنان‏ (ع) چهار انگشتر بدست داشت: انگشترى که نگین آن از یاقوت سرخ بود بواسطه شرافت آن بدست مى‏کرد، و انگشترى با نگین عقیق سرخ براى حرز و محفوظ ماندن بدست مى‏نمود، و انگشترى با نگین‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 165 / انواع نگین براى انگشتر ..... ص : 164

معاذ از امیر مؤمنان‏ (ع) روایت مى‏کند که فرمود: هر کس انگشتر عقیق بدست کند خداوند عاقبت او را با امن و ایمان قرین سازد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 167 / انواع نگین براى انگشتر ..... ص : 164

خداوند دوست دارد که بهنگام دعا دستى بسوى او بالا رود که انگشتر عقیق داشته باشد، گفتم: بیشتر بفرمایید، فرمود: خیلى جاى شگفت است که دستى انگشتر عقیق داشته باشد و از پول خالى بماند، عرض کردم بیشتر؟ فرمود: عقیق حرز و نگهدار از هر بلا است. عرض کردم بیشتر؟ فرمود: امان از فقر است، گفتم یا ابن رسول اللَّه (ص) اجازه میفرمایید که این حدیث را از قول جد شما حسین (ع) از امیر مؤمنان‏ (ع) نقل کنم؟

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 168 / انواع نگین براى انگشتر ..... ص : 164

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: انگشتر جزع یمانى بدست کنید، که کید شیاطین گردنکش را از شما مى‏گرداند. حضرت صادق (ع) فرمود: بلور خوب نگینى است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 171 / در نقش انگشتر ..... ص : 169

و نقش نگین امیر مؤمنان‏ (ع) بود:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 172 / در نقش انگشتر ..... ص : 169

بود، و انگشتر امیر مؤمنان‏ که از آهن چینى و سپید و صیقلى بود و بر آن کلمات زیر در هفت خط نوشته شده بود، و در جنگ بهنگام مشکلات بدست میکرد:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 175 / چگونه انگشتر بدست کنیم؟ ..... ص : 174

حسین بن خالد گوید: از حضرت رضا (ابى الحسن دوم) پرسیدم که براى ما روایت شده که پیغمبر (ص) در حالى که انگشتر بدست داشت استنجاء مى‏کرد و همچنین امیر مؤمنان‏ (ع)، و نقش نگین پیغمبر (ص) بود:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 181 / فصل اول در آراستن خود به لباس و کیفیت لباس پوشیدن و دعا وقت پوشیدن) در تجمل ..... ص : 181

از حضرت صادق (ع): ابن عباس چون امیر مؤمنان‏ او را بسوى خوارج فرستاد، بهترین لباسش را پوشید، و عالیترین عطرها را بکار برد، و بر بهترین مرکب‏ها نشست، و بسوى آنها براه افتاد، تا با آنان روبرو گشت، خوارج گفتند: تو بنظر ما بهترین مردمى، از چه رو با لباس و مرکب جباران آمده‏اى؟ ابن عباس این آیه را

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 184 / در لباس عالى و قیمتى ..... ص : 183

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: هر گاه یکى از شما بخواهد که نزد برادر مؤمن خود رود، چنان خود را بیاراید که براى یک نفر غریبى مى‏آراید که دوست دارد او را در بهترین هیأت ببیند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 188 / در دعاء وقت پوشیدن لباس ..... ص : 186

حضرت صادق (ع)، از امیر مؤمنان‏ (ع): هر که از دنیا باندازه ضرورت قانع و خشنود گردد، کمترین مقدار او را بسنده است، و هر که از دنیا بقدر لازم راضى نباشد، هیچ مقدار او را کفایت نکند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 188 / در دعاء وقت پوشیدن لباس ..... ص : 186

عبد الاعلى گوید: به امام صادق (ع) گفتم: مردم ترا بسیار ثروتمند میدانند، فرمود: از این امر نگران نیستم، امیر مؤمنان‏ (ع) روزى بجمعى از قریش مى‏گذشت، و پیراهنى پاره و وصله‏دار بتن داشت، آنها بهم گفتند على (ع) تهیدست گشته، این سخن بگوش حضرت رسید، به متصدى صدقات خود فرمود: که همه محصول خرماى امسال را جمع کند، و یک جا بفروشد و نقد نماید، متصدى دستور حضرت را عملى کرد و پول آنها را خدمت حضرت آورد، امام (ع) پولها را در همان انبار خرما ریخت، و به کارگزارش گفت: چون از تو خرما خواستم پول را با پا پراکنده کن و بپاش، در این موقع بدنبال یکى از آن افراد قریش فرستاد، و در حضور آنها از کارگزار خود خرما طلبید وى درهم‏ها را با پا پخش نمود، مردان قریش پرسیدند، یا ابا الحسن این همه اموال از کجا آمده. فرمود: این مال کسى است که مال ندارد و تنگدست شده است، پس از

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 190 / در دعاء وقت پوشیدن لباس ..... ص : 186

() حضرت فرمود: قنبر (شلاق) را بیاور آورد، حضرت فرمود: براى اینکه مرا راندى نمى‏زنم ولى از آنرو ترا شلاق میزنم که دیگر مسلمان افتاده و ضعیفى را هول ندهى که احیانا زمین بخورد و یکى از اعضایش بشکند و دینى بگردنت آید. از آنجا گذشت و به بازار کرباس فروشان رفت و با مرد زیبائى برخورد کرد، حضرت فرمود: دو جامه به پنج درهم دارى؟ مرد از جا پرید و عرض کرد: یا امیر مؤمنان‏ دارم،

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 192 / دعاء ..... ص : 192

از امام ششم (ع): امیر مؤمنان‏ (ع) روزى اندوهناک شده فرمود: نمیدانم این اندوه از کجا پدید آمد که به خاطر ندارم بر آستانه درى نشسته باشم یا از بین گله گوسفندى رد شده و یا دست و صورتم را با دامنم خشک کرده باشم.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 192 / دعاء ..... ص : 192

از امیر مؤمنان‏ (ع): وقتى خداوند به مؤمنى لباس نوى دهد باید وضوء

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 194 / دعاء ..... ص : 192

زراره گوید: از حضرت باقر (ع) شنیدم که امیر مؤمنان‏ (ع) در عراق جامه‏اى درشت و سنبلانى خرید به چهار درهم، که تا نصف ساق پا را مى‏پوشید، بعد اضافه آستین آن را برید، و وقتى حضرت آن را پوشید خدا را حمد گفت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 195 / فصل دوم(تا کردن جامه و شست و شوى آن) ..... ص : 194

و از امیر مؤمنان‏ (ع): شستن جامه اندوه را از بین مى‏برد، و وسیله پاکیزگى براى نماز است. خداوند متعال مى‏فرماید: «لباس خود را پاکیزه کن» (سوره مزمل آیه 4)، یعنى کوتاه کن.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 196 / در لباس سفید ..... ص : 196

از حضرت امیر مؤمنان‏ (ع): جامه پنبه بپوشید که لباس پیغمبر (ص) و لباس ما است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 197 / در لباس سیاه ..... ص : 197

از ابى ظبیان جنبى: در رحبه بودیم امیر مؤمنان‏ (ع) نزد ما آمد در حالى که گلیمى سیاه و چهار گوش بخود پیچیده بود و بدوش داشت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 197 / در لباس زرد و زعفرانى ..... ص : 197

از ابى ظبیان: عده‏اى در رحبه بودیم، امیر مؤمنان‏ (ع) پیش ما آمد، و پوششى زرد و لباس خشنى بتن کرده بود سیاه و نعلین به پا و عصاى کوچکى بدست داشت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 204 / در پوشیدن حله ..... ص : 204

از حضرت صادق (ع): حله‏هایى براى على (ع) آوردند که در آن حله‏اى بسیار نیکو بود، حسین (ع) عرضه داشت این حله را به من ده، حضرت ابا کرد و فرمود در عوض این، دو حله به تو مى‏دهم، حسین (ع) قبول نکرد و فرمود این بهتر است، امام فرمود: سه حله عوض آن میدهم، حسین (ع) گفت: این بهتر است، همچنین تا پنج حله، امام حسین (ع) قبول نکرد، حضرت آن را به وى داد، و فرمود: اما تو این را مى‏پوشى و مردم مى‏گویند این پسر امیر مؤمنان‏ (ع) است، و بعلاوه وقتى پوشیدى کهنه و چرکین مى‏شود و با قیمت آن میتوانى پنج نفر مسلمان را بپوشانى.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 210 / تواضع در جامه ..... ص : 209

از حسن صیقل: حضرت صادق (ع): پیراهن امیر مؤمنان‏ را بما نشان داد و آن پیراهنى بود که در آن شهید شد، طولش 12 وجب و عرضش سه وجب و آستین‏ها سه وجب بود.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 237 / در مسکن وسیع و غیره ..... ص : 236

از امیر مؤمنان‏ (ع): براى هر چیزى شرفى است، و شرف خانه وسعت صحن خانه و معاشران و آمیزش‏کنندگان صالح مى‏باشد، و براى خانه برکتى است و برکت آن خوب بودن مکان آن و وسعت صحن و خوبى همسایگان آن است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 243 / در آنچه مربوط به مسکن است ..... ص : 242

از امیر مؤمنان‏ (ع): بهم خوردن بالهاى کبوتر شیطان را طرد مى‏کند و میراند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 251 / فصل دهم(وسائل زینت و اثاث و فرش خانه و رعایت بى‏پیرایگى آن) ..... ص : 247

و در کوفه بخانه على (ع) وارد گشت، حضرت بر پلاسى کهنه و مندرس نشسته بود، در این بین همسر تمیمى امام (ع) وارد شد، بوى گفتم واى بر تو، خانه‏ات پر از اثاث است، و امیر مؤمنان‏ بر چنین پلاسى بنشیند، وى پاسخ داد: مرا ملامت نکنید که امام هر چیزى را که ببیند ارزشى دارد آن را به بیت المال مى‏سپرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 253 / فصل اول(در فضیلت اطعام کردن و نیکى و احسان و روزه داشتن) ..... ص : 252

امیر مؤمنان‏ از مردى شنید که بخیل از ظالم معذورتر است، فرمود: دروغ گفتى که ظالم گاه توبه و استغفار میکند و مال مردم را بر مى‏گرداند، ولى بخیل بواسطه بخل از صدقه و زکاة و صله رحم و مهماندارى و انفاق در راه خدا و کار نیک سرباز مى‏زند، و بهشت بر بخیل حرام است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 254 / فصل اول(در فضیلت اطعام کردن و نیکى و احسان و روزه داشتن) ..... ص : 252

از امیر مؤمنان‏ (ع): اول چیزى که در آخرت مورد رسیدگى و پاداش قرار مى‏گیرد صدقه و احسان است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 258 / فصل اول(در فضیلت اطعام کردن و نیکى و احسان و روزه داشتن) ..... ص : 252

از امیر مؤمنان‏ (ع): این گفته پیغمبر را بکار بندید که هر کس درى از سؤال (گدایى) را بروى خود گشاید، خداوند درى از فقر برویش باز کند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 261 / فصل اول(در فضیلت اطعام کردن و نیکى و احسان و روزه داشتن) ..... ص : 252

از امیر مؤمنان‏ (ع): روزه یکماه شکیبایى است، و روزه سه روز در هر ماه وسوسه‏ها و اندوه‏ها را مى‏برد، و روزه سه روز در هر ماه روزه همه عمر است. خداوند متعال مى‏فرماید: «هر کس حسنه‏اى انجام دهد ثواب ده برابر دارد» (سوره انعام/ 161).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 266 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

از امیر مؤمنان‏ (ع) روایت است بهنگام غذا خداوند عز و جل را یاد کنید و لغو مگوئید که غذا یکى از نعمتهاى خدایى است که شکر آن بر شما واجب است و با نعمت پیش از آنکه از دست بشود بخوبى معامله کنید که نعمت از دست میرود و نسبت به صاحب نعمت آن طور که با آن عمل کرده شهادت مى‏دهد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 269 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

از امیر مؤمنان‏ (ع): غذا را با نمک شروع کنید، که اگر خاصیت‏هاى نمک را میدانستید آن را بر همه داروهاى مجرب برترى میدادید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 270 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

از امیر مؤمنان‏ (ع): براى کسى که وقت غذا خوردن (بسم اللَّه) بگوید ضمانت میکنم که هرگز از غذا شکایت نکند، ابن کوّاء گفت یا على (ع) دیشب وقت غذا خوردن بسم اللَّه گفتم، و غذا مرا اذیت کرد، امام (ع) جواب داد غذاهاى متنوع خورده‏اى و براى بعضى بسم اللَّه گفته و براى بعضى نگفته‏اى اى احمق نادان.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 270 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

از امیر مؤمنان‏ (ع): روایت است که بفرزندش حسن (ع) فرمود: فرزندم هیچ لقمه‏اى بر دهان مگذار، و هیچ آشامیدنى منوش، مگر آنکه قبل از خوردن و آشامیدن بگویى: «خداوندا از تو مسألت دارم که با این خوردنى و نوشیدنى بمن‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 274 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

این غذایى است که فاطمه (ع) آن را خیلى دوست داشت، بعد آبگوشت آوردند، فرمود بخورید «بنام خدا» این غذایى است که امیر مؤمنان‏ (ع) دوست مى‏داشت، بعد خورشت بادمجان با گوشت آوردند، حضرت فرمود: بخورید بنام خداوند رحمان و رحیم این غذایى است که حضرت حسن بن على (ع) دوست داشت بعد شیر آوردند که در آن تردید کرده بودند؛ فرمود: بخورید بنام خداوند رحمان و رحیم که این غذایى است که حسین بن على (ع) دوست داشت بعد ماهیچه خنک آوردند، فرمود: بنام خداوند رحمان و رحیم میل کنید، و این غذایى است که على بن الحسن (ع) آن را دوست مى‏داشت، بعد پنیر آوردند، حضرت فرمود بنام خداوند رحمان و رحیم میل کنید این غذایى است که حضرت محمد بن على (ع) دوست داشت. بعد ظرفى آوردند که در آن کوکو بود فرمود: میل کنید بنام خداوند رحمان و رحیم، این غذایى است که آن را حضرت صادق (ع) دوست مى‏داشت، بعد حلواء آوردند فرمود بخورید بنام خداوند رحمان و رحیم، این غذایى است که آن را من دوست دارم. بعد از غذا سفره بر چیده شد یکنفر بلند شد که خرده‏هاى غذایى که از سفره ریخته بود جمع کند فرمود: جمع‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 276 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

امیر مؤمنان‏ (ع): فرمود: هر چه از سفره بریزد (خرده‏هاى غذا) شفاء همه دردها است براى کسى که قصد استشفاء بآن را داشته باشد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 279 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

از کتاب زهد امیر مؤمنان‏ (ع) از امام ششم (ع): .. از امیر مؤمنان‏ علیهم السلام:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 282 / فصل سوم(در آداب خوردن و آنچه بآن مربوط است) ..... ص : 266

بعد فرمود: امیر مؤمنان‏ (ع) دستور مى‏دهد که براى فلان خانواده ده هزار درهم بفرستى و من دوست دارم که این دستور را اکنون انجام دهى. گفتم فدایت شوم اگر این پول از دستم برود یکدرهم آن بمن بر نخواهد گشت، فرمود: از خانه خارج شو که پول به آنها نمیرسد و باز مى‏گردد ان شاء اللَّه و بخدا قسم هنوز به آنها نرسیده بود که ده هزار درهم بمن باز گردید (تا آخر خبر).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 291 / فصل پنجم(در آداب خلال کردن) ..... ص : 289

از حضرت رضا (ع) ... حسین بن على فرمود: امیر مؤمنان‏ بما امر مى‏کرد که پس از خلال آب نخوریم تا سه بار مضمضه کنیم (و آب را در دهان بگردانیم و بریزیم).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 292 / فصل ششم(آنچه در باره نان وارد شده) ..... ص : 292

از امیر مؤمنان‏ (ع): نان را گرامى شمارید، که خداوند عز و جل آن را از برکات آسمان فرستاده و از برکات زمین بیرون آورده، پرسیدند اکرام آن چیست؟

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 297 / در آب آسمان باران ..... ص : 297

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: آب باران بیاشامید، که بدن را پاک و بیماریها را دفع میکند. خداى متعال مى‏فرماید: «خداوند از آسمان بر شما آب فرستاد تا شما را بآن پاکیزه گرداند و آلودگیهاى شیطانى را از شما ببرد، و دلهایتان را محکم کند، و قدمهایتان را ثابت نگهدارد». (سوره انفال آیه 11).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 298 / در آب سرد ..... ص : 298

امیر مؤمنان‏ (ع). فرمود: بر آدم تبدار آب سرد بریزید، که حرارت تب را فرو مى‏نشاند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 302 / در گوشت با شیر ..... ص : 302

از عقبة بن علقمه: بر امیر مؤمنان‏ (ع) وارد شدم، در برابر حضرت سیرى ترش شده و تکه نان خشکى بود، عرضه داشتم یا امیر مؤمنان‏، این غذاى شماست؟ حضرت فرمود: اى ابا الجنود! من محضر پیغمبر (ص) را درک کردم که خشک‏تر از این میل مى‏فرمود، و مى‏ترسم اگر روش پیغمبر را دنبال نکنم بوى ملحق نشوم.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 302 / در گوشت با شیر ..... ص : 302

از امیر مؤمنان‏ (ع): یکى از انبیاء الهى از ضعفى که عارض امت او شده بود بخداوند شکایت برد، پروردگار امر فرمود گوشت را با شیر بخورند، آنها چنین کردند و نیرو و قوت در بدنشان آشکار گشت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 315 / عسل ..... ص : 313

از امیر مؤمنان‏ (ع): عسل داروى هر بیمارى است، و در خود آن هیچ بیمارى وجود ندارد، بلغم را کم میکند و قلب را جلا مى‏دهد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 320 / تمر خرما ..... ص : 320

از امیر مؤمنان‏ (ع): تمر بخورید که شفاء هر دردى است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 324 / انار ..... ص : 324

از امیر مؤمنان‏ (ع): انار را با پیه آن (پرده‏هاى درون آن) بخورید که معده را پاک میکند، و هیچ دانه‏اى از انار در معده مسلمانى قرار نگیرد مگر آنکه او را نورانى گرداند و تا 40 روز شیطان و وسواس را از او دور سازد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 324 / انار ..... ص : 324

و از امیر مؤمنان‏ (ع): حضرت وقت انار خوردن دستمالى میگسترد، و مى‏فرمود:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 327 / به ..... ص : 326

از امیر مؤمنان‏ (ع): به قوت قلب و حیات دل است، و جبان را شجاعت مى‏بخشد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 331 / انگور ..... ص : 330

از امیر مؤمنان‏ (ع): حضرتش انگور را با نان میل مى‏کرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 334 / عناب ..... ص : 334

از ابى الحصین: دو چشم سفید شد که هیچ چیز را نمى‏دیدم، امیر مؤمنان‏ (ع) را در خواب دیدم، عرضه داشتم: آقا چشمم چنان که مى‏بینید بیمار گشته، فرمود:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 340 / ریحان کوهى ..... ص : 340

از امام صادق (ع): امیر مؤمنان‏ ریحان کوهى را خیلى دوست مى‏داشت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 340 / ریحان کوهى ..... ص : 340

از امیر مؤمنان‏ (ع): پیغمبر (ص) ریحان را خیلى دوست مى‏داشت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 345 / تربچه ..... ص : 345

از امیر مؤمنان‏ (ع): تربچه ریشه‏اش بلغم را ریشه کن مى‏کند، و غذا را هضم مى‏نماید، و برگش ادرار آور است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 346 / سیر ..... ص : 346

از حضرت امیر مؤمنان‏ (ع): پیغمبر (ص) فرمود: سیر بخورید و بآن مداوا کنید، که داروى هفتاد بیمارى است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 347 / کاهو ..... ص : 347

از امیر مؤمنان‏ (ع): پیغمبر (ص) فرمود: کاهو بخورید، که غذا را هضم میکند، و خواب آور است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 351 / خربزه ..... ص : 351

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: خربزه گوشت زمین است که نه ضررى دارد و نه- بیمارى زاید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 366 / قاووت(سویق) ..... ص : 365

از امیر مؤمنان‏ (ع) بهترین سحرى براى روزه‏دار خوردن سویق است با خرما.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 369 / شیر ..... ص : 368

از امیر مؤمنان‏ (ع): شیر گاو دوا است، پرسیدند که بول گاو را مى‏توان خورد؟ فرمود براى دواى ضرورى مانعى ندارد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 370 / در جویدن کندر ..... ص : 369

از امیر مؤمنان‏ (ع): جویدن کندر دندانها را محکم مى‏کند، و بلغم را بر طرف مى‏نماید، و بوى دهان را میبرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 380 / در اخلاق ستوده زنان ..... ص : 378

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: زن بزرگ چشم، گندم گون، بزرگ کپل، چهارشانه بگیر و اگر چنین زنى را نخواستى صداقش و مهرش با من.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 384 / اخلاق زشت زنان ..... ص : 384

از امیر مؤمنان‏ (ع): در آخر الزمان و نزدیک قیامت که بدترین زمانهاست زنانى پیدا شوند، خیابان گرد، عریان، از دین بیگانه، دنبال فتنه‏ها و هوسباز و پیرو شهوت‏ها و شتابان به لذتها، حلال داننده گناهان و به دوزخ ابدى گرفتار.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 385 / اخلاق زشت زنان ..... ص : 384

و از امیر مؤمنان‏: از نبى اکرم (ص) شنیدم که: هر زنى که از شوهر بستم فاصله‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 387 / اخلاق زشت زنان ..... ص : 384

از حضرت صادق (ع): مردى به امیر مؤمنان‏ (ع) از همسرش شکایت کرد، حضرت به سخنرانى ایستاد و فرمود: اى مردم بهیچ حال از زنان اطاعت نکنید، و آنها را بر مالى امین مگردانید، و تدبیر امر خود را بآنها وامگذارید، که اگر بحال خود واگذار شوند، به مهلکه‏ها در آیند، که من آنها را در مقام خواستم چیزى بى‏ورع، و بهنگام شهوت ناشکیبا یافتم. اگر چه پیر شوند دست از کبر برندارند، و هر چند عاجز شوند

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 394 / خطبه حضرت جواد هنگام تزویج دختر مأمون ..... ص : 393

از امیر مؤمنان‏ (ع): مهمترین شرطى که باید وفا شود مهرى است که زنان را بآن بخود حلال کرده‏اید و سنت محمد (ص) در مهر 500 درهم است، و هر که بر سنت بیفزاید آن را رد کرده است و اگر از پانصد درهم یک درهم یا بیشتر را بزن بپردازد و بعد باوى آمیزش کند دیگر چیزى بگردن مرد نیست و زن فقط مالک همانست که‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 417 / حق زن بگردن شوهر ..... ص : 413

و امیر مؤمنان‏ (ع): به محمد بن حنفیه فرمود: پسرم اگر نیرومندى، بر طاعت حق نیرومند باش. و اگر ضعیفى بر گناه ضعیف باش، و اگر مى‏توانى کارى کنى که زن جز به اندازه کار خود، شغلى نداشته باشد چنین کن، که براى حفظ جمالش بهتر، و براى جانش راحت‏تر، و آسانتر است، که زن گل است، و قهرمان نیست، و بهر حال باوى مدارا کن، و خوب مصاحبت کن تا عیش تو صافى و خوب و غیر مکدر باشد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 422 / در فضیلت فرزند ..... ص : 418

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: بوسیدن فرزند رحمت است، و بوسیدن همسر (زن) شهوت است، و بوس والدین عبادت است، و بوسیدن مرد برادر مؤمنش را دین است، و حسن بصرى باین روایت این جمله را اضافه کرده: بوسیدن امام عادل طاعت است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 427 / در فضیلت فرزند ..... ص : 418

از امیر مؤمنان‏ (ع): کودک تا شش سال آزاد است و باید باو آسان گرفته شود، و هفت سال تحت تربیت قرار گیرد، و هفت سال بکار گمارده شود و طول قامتش در 23 سالگى و عقلش در 35 سالگى کامل شود، و بعد از این آنچه بدست آرد با تجربه است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 427 / در فضیلت فرزند ..... ص : 418

از امیر مؤمنان‏ (ع): چون کودکى را دیدید که شیرین چشم، و داراى پیشانى عریض، و گونه‏هاى گلگون، قامتى سالم، چابک، باشد امید هر خوبى و میمنت از وى داشته باشید، و اگر داراى چشمانى فرو رفته و پیشانى کوتاه و تنگ و بینى بر آمده و نوک تیز که در پیشانیش شبه برآمدگى باشد باو امیدى نداشته باشید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 438 / فصل هفتم(در عقیقه و متعلقات آن) ..... ص : 433

از امیر مؤمنان‏ (ع): کام فرزند را با خرما بردارید که پیغمبر (ص) با حسنین (ع) چنین کرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 442 / فصل نهم نقصانهایى در زنان ..... ص : 442

یکى از اصحاب امیر مؤمنان‏ بحضرت از زنش شکایت برد: امام خطبه‏اى خواند ... (چون این روایت قبلا خود و ترجمه‏اش ذکر شد تکرار نمى‏کنیم).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 451 / فصل دهم(در مهماتى در باره نکاح) ..... ص : 446

امیر مؤمنان‏ (ع) بزنان سلام میکرد، و خوشش نمى‏آمد که به زنان جوان سلام کند، و مى‏فرمود: میترسم، از صداى او خوشم آید، و گناهم بر ثوابم فزونى گیرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 455 / فصل دهم(در مهماتى در باره نکاح) ..... ص : 446

از امیر مؤمنان‏ (ع)، پیغمبر (ص) فرمود: زنا نکنید که لذت همسر از کام شما برود، و شما عفت پیشه کنید، تا زنانتان عفیف گردند، فلان قبیله زنا مى‏کردند، زنانشان زناکار گشتند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 461 / فصل اول در سفر و اوقات خوب و بد سفر ..... ص : 458

از امیر مؤمنان‏ (ع): روز شنبه روز مکر و خدعه است (یعنى براى جنگ) و یک شنبه روز درختکارى و ساختمان کردن، و دوشنبه روز سفر و طلب، سه شنبه روز جنگ چهارشنبه روز شوم که مردم در آن تطیر زنند، پنجشنبه روز داخل شدن بر امراء و قضاء حوائج و روز جمعه روز نکاح.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 462 / فصل اول در سفر و اوقات خوب و بد سفر ..... ص : 458

گرفتارم، و چون کارى دارم طالع بلند میکنم و بآن مینگرم و اگر بد نشان دهد مى‏نشینم و بدنبال کار خود نمیروم، و اگر خیر نشان دهد میروم. امام فرمود: حاجتت در این صورت بر مى‏آید؟ گفتم آرى، فرمود: کتب خود بسوزان، و امیر مؤمنان‏ بهنگامى که قمر در محاق بود مسافرت و تزویج را مکروه میداشت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 466 / برداشتن عصا ..... ص : 465

از امیر مؤمنان‏ (ع): هر که بسفرى بیرون رود و عصایى با او باشد از بادام تلخ و این آیه را بخواند «وَ لَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقاءَ مَدْیَنَ‏ ... تا الى ما نقول وکیل» (سوره قصص آیه 21) خداوند او را از هر درنده موذى و دزد متجاوز، و از هر جانور زهر آگین تا وقت بازگشت بخانه‏اش نگهدارد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 474 / آنچه وقت سوار شدن و در مسیر گفته مى‏شود ..... ص : 473

از اصبغ بن نباته: براى امیر مؤمنان‏ (ع) رکاب گرفتم که سوار شود، حضرت سر به آسمان برداشت و تبسم کرد، به حضرت گفتم: سر بلند کردى، و تبسم فرمودى؟

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 476 / در تشییع و بدرقه ..... ص : 476

چون امیر مؤمنان‏ (ع) ابا ذر رضى اللَّه عنه را بدرقه کرد امام حسن و امام حسین (ع) و عقیل و عبد اللَّه جعفر و عمار یاسر نیز او را بدرقه کردند، حضرت فرمود:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 480 / فصل چهارم اخلاق پسندیده در سفر و حسن معاشرت و رعایت حقوق دیگران و مدارا و رفاقت با همراهان ..... ص : 478

و امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: با کسى که براى تو فضیلت قائل نیست بقدرى که تو براى او فضیلت قائلى سفر مکن.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 505 / فصل هفتم نگهدارى از حیوانات و حق آنها بر صاحبان ..... ص : 503

از امیر مؤمنان‏ (ع): تا کنون مرکب سواریم لغزش نکرده، پرسیدند چرا؟

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏1 / 506 / فصل هفتم نگهدارى از حیوانات و حق آنها بر صاحبان ..... ص : 503

از امیر مؤمنان‏ (ع): چهارپایان را بصورتشان نزنید، و دشنامشان مگویید، که خداوند لعن‏کننده آنها را لعن مى‏کند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 4 / (در روایاتى که در فضیلت دعا آمده است) ..... ص : 2

از امیر مؤمنان‏ (ع): دعاى هیچ کس را کوچک مشمارید که گاهى دعاى یک نفر جهود در باره شما مستجاب مى‏شود، گر چه در باره خودش به اجابت نمیرسد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 10 / (اوقاتى که در آن‏ها امید استجابت است) ..... ص : 9

از امیر مؤمنان‏ (ع): در چهار وقت دعا را غنیمت دانید: خواندن قران، گفتن اذان، آمدن باران، روبرو شدن صف‏هاى سپاه مسلمین در برابر کفار براى شهادت.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 13 / (مقدمات دعا) ..... ص : 13

از امام صادق (ع): در کتاب امیر مؤمنان‏ است که باید قبل از دعا مدح خدا شود، پس چون خدا را مى‏خوانى نخست او را مدح گو، گفتم چگونه او را مدح کنم؟ فرمود بگو: اى آنکه از رگ گردن به من نزدیک‏ترى و اى آنکه هر چه بخواهى میکنى، و اى کسى که بین انسان و دل او حائل شوى و اى آنکه در مقامى بلند دور از دسترس فکرها میباشى، و اى آنکه همانند تو کسى نیست.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 28 / (دعاى مخصوص پس از نمازهاى واجب) ..... ص : 28

و در روایت است که امیر مؤمنان‏ (ع) بمردى از بنى سعد فرمود: مى خواهى از حال خود و فاطمه (ع) برایت شرح دهم: فاطمه (ع) در خانه من چندان با مشک از چاه آب بیرون آورد که دستهایش آبله زد، و چندان خانه را جاروب کرد، تا که جامه‏اش تیره و غبارآلود گشت و چندان در اجاق آتش روشن کرد، که جامه‏اش دود آلود شد و رنج بسیار باو رسید، باو گفتم اگر (بخواهى) بخدمت پدر بزرگوار خود شرفیاب شو، و از او خادمى بخواه که این همه رنج را از گردن تو بردارد، فاطمه (ع) خدمت پیغمبر (ص) رسید

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 32 / (دعاى مخصوص پس از نمازهاى واجب) ..... ص : 28

امیر مؤمنان‏ فرمود: این دعا از اسرار پنهانى است که نبى اکرم آن را به من آموخت و به من فرمود که آن را به حسین (ع) بیاموزم.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 34 / (دعاى دیگرى از نبى اکرم(ص) ..... ص : 32

از امیر مؤمنان‏ علیه السلام: پیامبر (ص) فرمود: یا على پس از هر نماز واجب آیة الکرسى را بخوان که بر خواندن آیة الکرسى مداومت نمى کند مگر پیغمبر یا صدّیق یا شهید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 41 / (دعایى دیگر) ..... ص : 39

از امام عسگرى علیه السلام: از امیر مؤمنان‏ (ع): هر که نماز واجب خدا را انجام دهد، پس از نماز یک دعاى مستجاب براى او هست:

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 47 / (دعاهاى وقت خوابیدن و موقع بیدار شدن) اعمال وقت خواب ..... ص : 45

از امیر مؤمنان‏ (ع): از پیامبر (ص) شنیدم که: هر که پس از هر نماز واجب آیة الکرسى بخواند، هیچ چیز جز مرگ فاصله بین او و بهشت نخواهد بود، و جز مردم صدیق و عابد بر این کار مواظبت نخواهند کرد، و هر کس در بستر خواب آن را بخواند خداوند او و همسایه‏ها و خانه‏هاى اطرافش را در امان بدارد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 49 / (براى ترس از دزد) ..... ص : 49

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: وقتى میخواهى بخوابى دست راست را زیر گونه راست بگذار و بگو: (بنام خدا، براى خدا و بر دین ابراهیم و دین محمّد (ص) و ولایت امامانى که خداوند اطاعتشان را واجب کرده پهلو بر بستر نهاده‏ام هر چه خدا بخواهد شدنى است و آنچه نخواهد نشدنى است، و شهادت میدهم که خداوند به هر کارى توانا است، هر کس این را وقت خواب بگوید، از دزد و ماندن زیر آوار در امان خواهد بود و فرشتگان‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 55 / (دعا وقت بیدار شدن) ..... ص : 54

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: نبى اکرم (ص) وقت بیدار شدن از خواب مى‏فرمود: سپاس خداوندى را که مرا از این خواب برانگیخت و بیدار کرد، و اگر مى‏خواست مرا تا قیامت در آن نگاه میداشت، حمد خدائى را که شب و روز را نماینده قرار داد براى کسى که بخواهد حق را بیاد آورد یا شکرگزارى کند سپاس‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 84 / (بازگشت از مصلى) ..... ص : 84

از امیر مؤمنان‏ (ع) روایت است که: هر کس کم فروشى نکند آخرین سخن او این باشد (سبحان ...) بتعداد هر مسلمانى براى او حسنه‏اى نوشته شود، موقع بیرون رفتن از مسجد پاى چپ را جلو بگذار، و بگو: (خداوندا بر محمد و آلش درود فرست و درهاى رحمت و فضل خود را بروى ما بگشاى اى ارحم الراحمین) و بکوش که قبل از طلوع خورشید حرف نزنى، بلکه بدعا و قرائت قرآن مشغول باشى.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 85 / (بازگشت از مصلى) ..... ص : 84

از امیر مؤمنان‏ (ع): بخدا یاد خدا پس از نماز صبح تا طلوع خورشید براى طلب روزى از کوشش و مسافرت بهتر است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 94 / (تسبیح) ..... ص : 93

از امیر مؤمنان‏ (ع): تسبیح میزان اعمال را تا نیمه پر میکند، و حمد آن را آکنده مى‏سازد، و (اللَّه اکبر) بقدر بین زمین و آسمان را پر مینماید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 95 / تهلیل(لا إله إلا الله) گفتن ..... ص : 94

از امیر مؤمنان‏ (ع): هیچ مسلمانى نگوید (لا اله ....) مگر آنکه (لا اله ...) هر سقفى را بشکافد و بآسمان بالا رود، و بهیچ گناه او نرسد مگر آنکه آن را محو گرداند، و به حسنات تبدیل شود آنگاه باز ایستد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 106 / (استغفار و گریه) ..... ص : 102

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: در زمین دو وسیله براى امان از عذاب الهى است، یکى از آن دو از دست رفته، و اینک بدوّمى متمسّک شوید، امّا امان اوّلى رسول اکرم (ص) است، ولى امان دوّم استغفار است، که خداوند متعال گوید (خداوند ایشان را عذاب نکند که تو در بین ایشان هستى، و در حالى که استغفار مى‏کنند) و در دنیا جز براى دو کس خیر وجود ندارد: کسى که چون گناهى مرتکب شود آن را با توبه جبران کند، و کسى که به کارهاى نیک دست یازد هر که توبه کند از قبول توبه محروم نماند، و هر که استغفار کند از مغفرت محروم نگردد، و تصدیق این سخن در کلام الهى است: (هر که بدى کند یا بخود ستم روا دارد (گناه نماید)، و سپس استغفار نماید، خداوند را غفور و رحیم خواهد یافت- النساء/ 110) و فرمود: (توبه براى کسانى است که از روى نادانى گناهى کنند و سپس بزودى توبه نمایند، اینهایند که خداوند توبه ایشان را قبول فرماید، که خداوند دانا و حکیم است- النساء/ 21).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 111 / (گریه) ..... ص : 107

امیر مؤمنان‏ (ع): فرمود: گریه و ترس از خدا یکى از احسانها و از رحمت‏هاى خدا است، اگر واجد آن بودید آن را غنیمت شمرید و دعا کنید، که اگر در یک ملت مردى بگرید خداوند از گریه او بر همه ملّت ترحم آرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 126 / (حاجت خواستن) ..... ص : 126

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: هر که وقت بیرون رفتن از خانه انگشتر را بطرف کف دست بچرخاند و (إِنَّا أَنْزَلْناهُ‏ ...) بخواند و بعد بگوید (به خداوند یگانه بى‏شریک ایمان آوردم و به سرّ و آشکار آل محمّد (ص) ایمان آوردم) در آن روز مکروهى نبیند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 135 / (نماز فرح) ..... ص : 135

از امیر مؤمنان‏ (ع): دو رکعت نماز بخوان، در رکعت اول حمد و هزار بار توحید و در رکعت دوم حمد و یک بار (توحید) بعد تشهد بخوان و سلام‏

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 164 / (کلماتى پس از ختم قرآن) ..... ص : 164

از امیر مؤمنان‏ (ع): حبیبم پیغمبر (ص) مرا امر کرد که این دعا را وقت ختم کردن قرآن بخوانم: (خداوندا از تو خشوع خاشعان و اخلاص مؤمنان و رفاقت نیکان و شایستگى براى ایمان و بهره یافتن از هر نیکى، و سلامت از هر گناه و رحمت واسعه خودت و عزائم مغفرتت و نائل شدن ببهشت و نجات از دوزخ را مسألت مینمایم.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 192 / (عطسه) ..... ص : 190

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: صداى عطسه هر کس را که بشنوید دعایش گویید و اگر کسى بعد از عطسه شما گوید (خداوند ترا رحمت کند) بگو (خداوند ترا ببخشد و رحمت کند) که خداوند دستور میدهد که (اگر درود بشما فرستادند مثل یا بهتر از آن را جواب گویید- سوره نساء/ 88).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 202 / (صبر بر بیمارى) ..... ص : 200

از امیر مؤمنان‏ (ع): بیمارى اجر ندارد ولى همه گناهان را بریزد و اجر در برابر گفتار یا کردار خوبى است که بدست و زبان انجام دهى و خداوند متعال جمع بسیارى را بواسطه نیت راست و باطن و سریره خالص به بهشت میبرد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 204 / (عیادت بیمار) ..... ص : 202

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: پر اجر ترین بنده نزد خدا آن کس است که در وقت عیادت بیمار کم بنشیند، مگر آنکه بیمار خود بخواهد و تقاضا نماید.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 210 / (در وصیت) ..... ص : 209

و امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: هر که وصیّت کند و در آن حقى را از بین نبرد و بکسى ضررى نرساند، (افراط و تفریط نکند) چنانست که همان را در حیات خود صدقه داده، و فرمود: باک ندارم که مال خود را صدقه دهم که یا بورثه ضرر میرسد، یا فرض میکنم دزد برده است.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 237 / (درد چشم) ..... ص : 237

از امیر مؤمنان‏ (ع): هر که درد چشم بیند آیة الکرسى را بر آن بخواند.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 243 / (براى وسوسه) ..... ص : 243

از امیر مؤمنان‏ (ع): چون شیطان ترا وسوسه کند بخدا پناه ببر و با قلب و زبان بگو: (بخدا و پیغمبر (ص) ایمان دارم در حالى که باو اخلاص دارم و دین فقط مال اوست).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 264 / (مانند آن)(براى شفاء هر بیمارى) ..... ص : 264

و پیغمبر (ص) فرمود: سیاه دانه شفاء هر بیمارى است مگر مرض موت و امام میفرماید: ما میگوئیم در پشت کوفه قبریست که هیچ بیمارى بدان پناه نبرد مگر آنکه شفاء یابد (مراد قبر مقدّس امیر مؤمنان‏ (ع) است).

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 290 / (و نظیر آن)(نماز براى بازگشت گمشده) ..... ص : 290

ایضا از امیر مؤمنان‏ (ع):

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 307 / (براى درد دندان) ..... ص : 307

از امام ششم (ع): امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: هر که درد دندان دارد

--------------------------------------

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 290 / (و نظیر آن)

(نماز براى بازگشت گمشده) ..... ص : 290

ایضا از امیر مؤمنان‏ (ع):

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 307 / (براى درد دندان) ..... ص : 307

از امام ششم (ع): امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود: هر که درد دندان دارد

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 311 / (براى درد شکم) ..... ص : 311

روایت است که مردى خدمت امیر مؤمنان‏ (ع) رسید و عرضه داشت گرفتار درد شکم میباشم فرمود زن دارى؟ گفت آرى، فرمود: از او بخواه که قدرى از مهرش را بتو ببخشد بعد با آن عسل بخر، و بر آن آب بارانى بریز و از آن بیاشام، که من شنیده‏ام قول خدا را در قرآن که: (و از آسمان آب مبارک فرود آوردیم)، (و از شکم زنبور عسل نوشابه‏اى برنگهاى مختلف بیرون آوردیم که در آن شفا است)، و (اگر همسران شما چیزى از مهر خود را به شما بطیب خاطر بخشیدند بخورید که گوارا است)، و چون برکت و شفاء و گوارائى جمع شد بیارى خدا شفا خواهى یافت ان شاء الله راوى گوید چنین کردم خوب شدم.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 331 / (حرز امیر مؤمنان(ع) ..... ص : 331

(حرز امیر مؤمنان‏ (ع)

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 352 / «فصل دوم»(قسمتى از منهیات رسول اکرم(ص) ..... ص : 352

امام صادق از آباء خود از امیر مؤمنان‏ (ع) روایت میکند که رسول اکرم (ص) نهى فرمود از چیز خوردن در حال جنابت و فرمود که این کار فقر مى‏آورد.

ترجمه مکارم الاخلاق / ج‏2 / 497 / (فصل هفتم)(خاتمه کتاب) ..... ص : 497

و چون کتاب را به خطبه امیر المؤمنین (ع) افتتاح کردم براى تبرک و هم براى اینکه جامع همه آداب است مایلم که آن بخطبه‏اى بنام (سمات المؤمنین- علامت‏هاى مؤمنان) که در شرح صفات متقیان است و این خطبه بهترین رهبر است براى رهبرى شنوندگان و عالیترین و کاملترین موعظه است براى متقیان و خاتمه کتاب با ذکر این خطبه مشک معطّر گردد یکى از اصحاب امیر مؤمنان‏ (ع): بنام همّام که مردى عابد بود به حضرت عرضه داشت که متقیان را برایم چنان توصیف کن که گویا آنان‏

عیون الأنباء فی طبقات الأطباء (ترجمه) / 41 / قسم دوم - قسمتى از طب از راه خوابهاى درست بدست آمده است، ..... ص : 39

یکى از خلفاى مغرب بیمار شد و بیماریش بطول انجامید و معالجات بسیارى کرد، اما نتیجه نگرفت. یکى از شبها رسول خدا (ص) را در خواب دید و نزدش شکایت برد. رسول خدا (ص) باو فرمود: «ادهن بلا، و کل لا تبرأ». خلیفه چون از خواب برخاست، از خواب خود در تعجب بود، و معناى فرموده رسول خدا را نفهمید. از مقربان پرسید، همه از جواب عاجز بودند، جز على بن ابی طالب قیروانى، که گفت اى امیر مؤمنان‏: پیغمبر (ص) بتو امر کرده است، با زیتون بدنت را چرب کن و زیتون بخور شفا خواهى یافت. چون خلیفه از او پرسید، از کجا این تعبیر

عیون الأنباء فی طبقات الأطباء (ترجمه) / 345 / 2 - بختیشوع بن جورجیس ..... ص : 344

وى جواب داد: آرى اى امیر مؤمنان‏. الساعه داروئى برایت حاضر کنم که بخورى و پس از نه ساعت شفا یافته و از این مرض خلاص خواهى شد و از اطاق خارج گردید و بسایر اطباء حاضر گفت: ناراحت نباشید پس از نه ساعت بخانه‏هاى خود خواهید رفت.

عیون الأنباء فی طبقات الأطباء (ترجمه) / 347 / 2 - بختیشوع بن جورجیس ..... ص : 344

از ادرار چهارپائى را آورد و چون بختیشوع قاروره دید گفت: اى امیر مؤمنان‏، این قاروره انسان نیست. ابو قریش باو گفت دروغ گفتى، این قاروره از کنیز مورد محبت خلیفه است. بختیشوع خطات بابو قریش گفت: اى شیخ کریم بتو مى‏گویم این ادرار قطعا از انسان نیست و اگر اظهار تو صحیح باشد، ممکن است صاحب آن تغییر ماهیت داده و چهارپا گردیده است. خلیفه از او پرسید، از کجا دانستى قاروره انسان نیست؟

عیون الأنباء فی طبقات الأطباء (ترجمه) / 365 / 3 - جبرائیل بن بختیشوع بن جورجیس ..... ص : 347

و بخانه خود رفتم، درحالى‏که گیچ بودم و چیزى نمى‏فهمیدم. قریب نیم ساعت که گذشت، قاصد رشید آمد و بمن امر کرد که بنزد هارون بروم. بر هارون وارد شدم، دیدم سر جعفر در طشتى روبروى او گذارده شده است. هارون بمن گفت: مگر تو از من نمى‏پرسیدى که چرا غذا نمى‏خورم؟ گفتم: آرى اى امیر مؤمنان‏. گفت: فکر مرا ناراحت کرده بود و در این فکر بودم که مى‏بینى. این فکر مرا بان روز انداخته بود و امروز اى جبرائیل مثل مریضى هستم که دوره نقاهت را مى‏گذراند. دستور بده غذاى مرا بیاورند و خواهى دید بیش از هر وقت خواهم خورد، که بتعجب خواهى افتاد. من ذره‏ذره چیز مى‏خوردم، تا غذا بر من سنگینى نکند و مریض نگردم. بعدا خلیفه شروع بخوردن کرد، خوب و کامل غذا خورد.

عیون الأنباء فی طبقات الأطباء (ترجمه) / 367 / 3 - جبرائیل بن بختیشوع بن جورجیس ..... ص : 347

جبرئیل گفت: من دوست داشتم که شما امیر مؤمنان‏ باشى. آیا چنینى؟ عباس گفت:

عیون الأنباء فی طبقات الأطباء (ترجمه) / 453 / 25 - ماسویه ابو یوحنا ..... ص : 450

اى امیر مؤمنان‏! ماسویه طبیب من در کحالى از تمام کحالان حاذق‏تر است.

تحفه شاهیه عباسیه / 29 / آغاز متن

یعنى بدان اى امیر مؤمنان‏- و مراد مأمون است و حضرت امام از باب تقیه او را امیر المؤمنین نامیده است- به تحقیق که خداى تعالى مبتلا و گرفتار نساخته بنده صاحب ایمان را به بلایى تا اینکه گردانیده از براى آن بنده مؤمن دوایى که علاج نماید به آن دوا درد خود را. و از براى هر قسمى از درد، قسمى از دوا و تدبیر آفریده شده است.

آسمان و جهان (ترجمه السماء و العالم بحار الأنوار) / ج‏2 / 197 / روایات ..... ص : 187

14- سید این خبر را از اصبغ بن نباته باین بیان نقل کرده که چون امیر مؤمنان‏ علیه السّلام از نهر بین کوچید و بنهروان آمدیم پلش را بریده و کشتیهاى پل را میخکوب کرده بودند، آن حضرت فرود آمد، قشون را به پل بوران فرستاد و بهمراهش مردى از یارانش بود که در نبرد با خوارج مردد بود، ناگاه مردى میتاخت و چون امیر المؤمنین علیه السّلام را دید، گفت: مژده باد یا امیر المؤمنین، فرمود: چه مژده‏اى دارى؟ گفت: چون دیشب خبر نزول تو بخوارج رسید پشت بگریز دادند، على علیه السّلام فرمود: تو دیدى که گریختند؟ گفت: آرى، فرمود:

آسمان و جهان (ترجمه السماء و العالم بحار الأنوار) / ج‏3 / 151 / روایات ..... ص : 148

سپس امام ششم علیه السّلام فرمود: رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرموده: چیزى از فرشته خدا بیشتر نیافریده، و راستى که البته هر روز و هر شب 70 هزار فرشته فروآیند و بر کعبه طواف کنند و سپس نزد رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم آیند و پس از آن نزد امیر مؤمنان‏ و سلام دهند و بر سر قبر حسین علیه السّلام آیند تا سحر و آنگه از نردبانى بآسمان روند و هرگز برنگردند.

آسمان و جهان (ترجمه السماء و العالم بحار الأنوار) / ج‏3 / 163 / روایات ..... ص : 148

درود بر تو، حال صبح پیغمبر چگونه است؟ گفت خوب است اى برادر رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله على گفت خدایت از طرف ما خاندان جزاى خیر دهاد، دحیه گفت: راستى من دوستت دارم و نزد من هدیه خوبى دارى از مدح، توئى أمیر مؤمنان‏، و پیشواى دست و رو سفیدان و آقاى آدمیزاده‏ها تا روز قیامت جز پیغمبران و مرسلین، لواء حمد در قیامت بدست تو است، تو و شیعیانت بهمراه محمّد و گروهش ببهشت برده شوید.

آسمان و جهان (ترجمه السماء و العالم بحار الأنوار) / ج‏5 / 32 / در اخبار ..... ص : 26

8- در علل (ج 1 ص 90) و عیون (ج 1 ص 65): بسندى از امام نهم علیه السّلام که: روزى امیر مؤمنان‏ علیه السّلام آمد بهمراه فرزندش حسن علیه السّلام و سلمان فارسى- ره- که بدست او تکیه داشت و بمسجد الحرام درآمد و ناگاه مردى خوش سیما و خوش‏جامه پیش آمد و بامیر المؤمنین علیه السّلام درود گفت و پاسخ شنفت و نشست و سپس گفت: یا امیر المؤمنین 3 مسأله از تو پرسم که اگر پاسخ درستم دهى بدانم این مردم بناحق مقام تو را گرفتند و در دنیا و آخرت آسوده نیستند، و اگر نه بدانم تو با آنها برابرى، فرمود: هر چه خواهى بپرس.

آسمان و جهان (ترجمه السماء و العالم بحار الأنوار) / ج‏6 / 216 / باب هشتاد و هفتم: نوادر و کلیات طب معصومین علیهم السلام ..... ص : 204

روایت است از امیر مؤمنان‏ علیه السّلام: هر که انار را با پیه‏اش خورد معده‏اش را بشوید، و به دل ناتوان را پاک کند، ترسو را دلیر سازد.

آسمان و جهان (ترجمه السماء و العالم بحار الأنوار) / ج‏10 / 10 / باب هفتم فضیلت انار و انواع انار ..... ص : 6

22- و از همان (..) بسندى تا صعصعة بن صوحان که در آمد بر امیر مؤمنان‏ علیه السّلام و او بر سر شام بود فرمود: اى صعصعه نزدیک شو و بخور گوید: گفتم:

طب جامع امام صادق (علیه السلام) / 20 / مقدمه مؤلف

همچنین امیر مؤمنان‏ علیه السّلام در دعاى کمیل فرموده است: «یا من اسمه دواء و ذکره شفاء»، «اى کسى که اسمش، دوا و ذکرش، شفا است.»

همیشه لاغر و سلامت باشید / 33 / رابطه غذا و طول عمر

1- اعتدال در صرف غذا و خوددارى از پرخورى، چنان‏چه امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام مى‏فرماید: هرکه کم‏تر خورد رنج و آلامش کم‏تر است.

همیشه لاغر و سلامت باشید / 41 / چگونه چاقى به وجود مى‏آید؟

______________________________
(1)- امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام/ غرر الحکم ف 61 ص 536 ح 37

همیشه لاغر و سلامت باشید / 49 / سه اصل مهم در درمان طبیعى لاغر شدن مؤثر و حایز اهمیت است ..... ص : 49

3- اصل درمان طبیعى این است که چون بدن در خود قدرت اعاده سلامتى را دارد، باید او را در وضعى قرار داد که این توانایى را به‏تواند ظاهر کند و این همان است که مى‏گویند قدرت درمانى در دست طبیعت نیست بلکه در خود بیمار است (اشاره به فرمایش مولى امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام- در اینجا طبیعت یعنى مواد طبیعى نه آفرینش).

همیشه لاغر و سلامت باشید / 149 / انار از خانواده گراناتاسه

درباره انار احادیث بسیارى وجود دارد که از میان آنها به احادیث زیر اشاره مى‏شود حضرت جعفر بن محمد الصادق (ع) مى‏فرماید: بخورید انار را با پرده‏هاى وسط آنکه معده را صیقل داده و هوش را زیاد مى‏کند و از امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام است که فرمود: به کودکان خود انار به‏دهید تا زودتر به سخن آیند.

همیشه لاغر و سلامت باشید / 157 / به از خانواده روزاسه

از امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام است که مى‏فرمایند: خوردن به باعث تقویت قلب ضعیف است و پاک‏کننده معده بوده و ترسو را شجاع نموده (تقویت روحى) و نگهدارنده جنین است.

همیشه لاغر و سلامت باشید / 285 / منابع و مؤاخذ

67 جلوه حق در سیرت امیر مومنان‏ على (ع)

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 4 / مقدمه محقق، مرتضى عسگرى ..... ص : 2

بدان اى امیر مؤمنان‏ تا آخر نامه (که بعدا ترجمه خواهم کرد.)

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 17 / متن رساله ..... ص : 17

بدان اى امیر مؤمنان‏ که خداوند متعال بنده مؤمن را مبتلا بدردى نمى‏کند مگر اینکه قبلا دواى آن درد را آفریده باشد، تا بوسیله همان دوا معالجه شود، و براى هرکدام از دردها دواهاى مخصوصى است که با روشهاى خاصى از آنها استفاده مى‏شود.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 26 / فیزیولوژى و علم تشریح در رساله امام(ع) ..... ص : 19

قسمت دوم از رساله امام، چنین شروع مى‏شود (طعامى را بخور که موافق بدن تست) بدان اى امیر مؤمنان‏، جسد مانند یک زمین پاکى است، وقتى آن زمین را آباد کردى و تخم کاشتى و آب دادى البته آب به میزانى که نیاز دارد نه زیادتر، که آن زمین را تباه کند، و نه کم که زمین تشنه بماند. مسلما آن زمین آباد مى‏ماند، علف و یا محصولش زیادتر مى‏شود، و زراعت آن خوب مى‏گردد.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 26 / فیزیولوژى و علم تشریح در رساله امام(ع) ..... ص : 19

پس اى امیر مؤمنان‏، نگاه کن به‏بین چه چیزى موافق معده تست و بدنت را تقویت مى‏نماید همان را بخور.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 26 / فیزیولوژى و علم تشریح در رساله امام(ع) ..... ص : 19

بدان اى امیر مؤمنان‏ هرکس غذا را بیش از حد لزوم بخورد، جسدش را تغذیه صحیح نمى‏کند پس باید غذا را باندازه نیاز خورد نه کم و نه زیاد. آب هم بهمین اندازه باید خورده شود. پس بهترین طریق براى غذا خوردن اینست که بمقدارى که براى روزت کفایت مى‏کند قانع شوى، و سیر کامل نشده از آن غذا دست بکشى.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 28 / فیزیولوژى و علم تشریح در رساله امام(ع) ..... ص : 19

(اى امیر مؤمنان‏، نگاه کن آنچه را که موافق معده و مزاج تست بخور تا آخر مطالب ...) باز هم فرموده اى امیر مؤمنان‏ بدانکه هرکدام از طبیعتها چیزهاى متناسب با وضع خود را دوست مى‏دارند، پس از آن غذاهائى بخور که مطابق نیاز بدنت باشد تا آخر ...

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 42 / شراب حلال ..... ص : 40

مقدار استعمال این شراب یک لیوان یا دو لیوان آب نوشیدنى مى‏باشد وقتى که اى امیر مؤمنان‏ از این شراب خوردى (یعنى پس از خوردن طعام لازم) سه قدح از این شراب بخور، اگر این کار را ادامه دهى، باذن خداوند شب و روزت را از دردهاى رطوبتى مزمن مانند: نقرس، بادهاى دیگر و دردهاى اعصاب، دماغ و معده، و بعضى از بیماریهاى کبد، طحال و روده‏اى ایمن ساخته‏اى.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 42 / شراب حلال ..... ص : 40

اگر بعدا میل به آب کردى از همان شربت باندازه نصف اینکه مى‏خورى بخور چون این شراب براى بدن امیر مؤمنان‏ و اغلب مردم مفید است چون سلامتى بدن بسته بطعام و نوشیدنیهاست، و فساد بدن هم بوسیله این دو مى‏باشد، پس اگر این دو را خوب کردى بدنت سالم مى‏ماند و اگر این دو فاسد باشند بدنت هم فاسد مى‏شود.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 45 / غذاها سه منبع اصلى دارند: ..... ص : 42

(بدان اى امیر مؤمنان‏ که نیروى بدنى انسانها بستگى بمزاج آنان دارد، و مزاجها هم تابع هوا هستند، که در مکانهاى مختلف، برحسب تغییر هوا تغییر پیدا مى‏کنند. مثلا وقتى‏که هوا یک مرتبه سرد

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 46 / غذاها سه منبع اصلى دارند: ..... ص : 42

بدان اى امیر مؤمنان‏ که سر و گوشها، و چشمها و دهان و بینى در منطقه خون قرار دارند. ولى بلغم در سینه قرار دارد، و قسمتهاى میانى و داخلى بدن، به صفرا، و قسمتهاى پائین بدن بسودا مربوط مى‏باشند.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 47 / غذاها سه منبع اصلى دارند: ..... ص : 42

چپ براست بغلطد همانطور که در ابتدا خواب بودند، سپس از رخت خواب بیرون آیند خوبست، که امیر مؤمنان‏ عادت بدو ساعت بیدارى را شب بعد از غذا بدهد، و هنگامى که مستراح مى‏رود، پیش از زمان قضاى حاجت در آنجا نماند، زیرا توقف زیاد در مستراح سبب بروز بیمارى (داء الفیل) مى‏شود.

طب الرضا و طب الصادق علیهما السلام (طب و درمان در اسلام) / طب‏الرضا / 47 / مسواک زدن دندانها ..... ص : 47

بدان اى امیر مؤمنان‏ بهترین چیزى که براى مسواک مفید مى‏باشد پوست شاخه‏هاى اراک مى‏باشد، زیرا این مسواک دندانها را شفاف و دهان را خوش‏بو و لثه‏ها را محکم و خوشرنگ مى‏کند، این مسواک از فاسد شدن بیخ دندانها جلوگیرى مى‏کند البته روش اعتدال را باید در این مسواک هم رعایت نمود.

آئین تندرستى / 177 / عناب ..... ص : 176

ابى الحصین گوید: دو چشمم سفید شد که هیچ‏چیز را نمى‏دیدم، امیر مومنان‏ «ع» را در خواب دیدم. عرضه داشتم: آقا، چشمم چنانکه مى‏بینید بیمار گشته. فرمود: عناب را بکوب و به بچشم بکش. من چنین کردم، سیاهى و تیرگى از آنها رفت و معاینه کردم دیدم هر دو سالم است.

آئین تندرستى / 233 / تیرگى بینایى ..... ص : 233

ابى الحصین گوید: دو چشمم سفید شد بطورى که هیچ‏چیز نمى‏دیدم. امیر مومنان‏ «ع» را در خواب دیدم. عرضه داشتم: آقا، چنانکه مى‏بینید چشمم بیمار گشته، فرمود: عناب را بکوب و به چشم بکش. من چنین کردم، سیاهى و تیرگى از آنها رفت و معاینه کردم دیدم که هر دو سالم است.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 32 / شفا از منظر قرآن ..... ص : 25

امروزه وجود باورهاى مذهبى در فرد را عاملى مؤثر بر سلامت وى در نظر مى‏گیرند، اخیرا در مجلات پزشکى دنیا اشاره مى‏شود که داشتن باورهاى مذهبى مى‏تواند در کاهش مرگ‏ومیر افراد و کاستن از میزان بیمارى‏هاى آنان مؤثر باشد. در شماره 18 مجله‏Annals of internal medicin (ژانویه 2000) مقاله‏اى با عنوان ایمان و شفا چاپ شد که در آن مرورى بر جدیدترین مطالعات انجام گرفته در زمینه رابطه ایمان و شفا صورت گرفته است و این در حالى است که امیر مومنان‏ علیه السّلام بیش از 6 بار در نهج البلاغه از قرآن بعنوان شفادهنده‏ى بیمارى‏ها نام برده‏اند. خلاصه نتایج بحث فوق این مى‏شود که تصمیم و اراده (ایمان) شخص در بهبودى یا بدتر شدن بیمارى دخیل است. اینک برگردیم به جمله پیغمبر اکرم محمد امین صلّى اللّه علیه و آله و سلّم که مى‏فرماید: کسى که حد اقل یکبار در ماه عسل بخورد و شفائى را که قرآن از آن یاد کرده بطلبد. پس بایستى برگردیم و کلمه ایمان و ایمان داشتن را مجددا بررسى نمائیم. سعى کنیم در ابتدا خودمان از روى ایمان حرکت نمائیم و در مرحله بعد در بیماران روح ایمان را بدمیم که اسلام و قرآن چنین خواسته‏اند.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 60 / مقدمه: ..... ص : 58

در تفسیر آیه 54 سوره مبارکه روم در مورد این آیه آمده است که: اى انسان‏ها، در آغاز آن‏چنان ضعیف و ناتوان بودید که از نظر جسمانى حتى قدرت نداشتید حشره‏اى موذى را از خود دور کنید یا آب دهان خویش را نگه دارید، از نظر فکرى نیز به «مصداق لا تعلمون شیئا»، هیچ چیز نمى‏دانستید حتى پدر و مادر مهربانى را که دائما مراقب شما بودند نمى‏شناختید ولى کم‏کم داراى رشد و قدرت شده، اندامى نیرومند و فکرى قوى و عقلى توانا و درکى وسیع پیدا کردید و با این حال نمى‏توانستید این قدرت را نگاه دارید و درست همانند انسانى که از دامنه کوه بلندى به فراز قله رسیده از طرف دیگر سراشیبى را شروع کردید، و باز به قعر دره ضعف و ناتوانى جسمى و روحى رسیدید. این دگرگونى‏ها و فراز و نشیب‏ها، بهترین دلیل براى این حقیقت است که نه آن قوت از شما بود، و نه آن ضعف، بلکه هر دو از ناحیه دیگرى بود، و این خود نشانه آن است که چرخ وجود شما را دیگرى مى‏گرداند و هرچه دارید عارضى است. این همان است که امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام در گفتار نورانیش به آن اشاره کرده مى‏فرماید: (عرفت اللّه سبحانه بفسخ العزائم و حل العقود و نقض الهمم): ( (من خدا را در فسخ تصمیم‏هاى محکم و گشودن گره‏ها و نقض اراده‏هاى قوى و ناکام ماندن آن شناختم، من از این دگرگونى‏ها فهمیدم که قدرت اصلى دست دیگرى است و ما از خود چیزى نداریم جز آنچه او به ما مى‏بخشد. جالب اینکه در مورد ضعف دوم که براى انسان پیش مى‏آید، کلمه «شیبه» به معنى «پیرى» را نیز اضافه مى‏کند، ولى در ضعف اول، نامى از کودکى نمى‏برد. این تعبیر ممکن است اشاره به آن باشد که ضعف پیرى دردناک‏تر است، زیرا اولا رو به سوى مرگ و فنا دارد، برعکس ضعف کودکى، و ثانیا توقعى که از پیران سالخورده و باتجربه دارند هرگز از کودکان نیست، در حالى که گاه ضعف و ناتوانى آن‏ها یکسان است و این بسیار عبرت‏انگیز مى‏باشد

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 221 / مقدمه: ..... ص : 219

و در جاى دیگر امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام مى‏فرماید (العنب کالشنّان) یعنى" انگور همانند شنّان است" که عرب به اکسیر حیات شنّان مى‏گوید که بجز مرگ تمامى بیمارى‏ها را مداوا مى‏کند. این‏گونه اهل بیت علیهم السّلام این آینه تمام‏نماى قرآن راه طولانى براى این شناسایى را کوتاه مى‏سازند و انگور را بعنوان پرفضیلت‏ترین میوه به انسان‏ها معرفى مى‏نمایند. حال این سئوال پیش مى‏آید که این سبب برترى در کدام جزء انگور نهفته است و در بین ترکیبات مختلف انگور کجا بایستى آن را جست‏جو نمود. یا از خود آیه مى‏توان پرسش مطرح شده را پاسخ داد. با توجه به بیان آیه در بین عوامل مؤثر و ضرورى براى رشد (خاک، بذر، آب، هوا و نور خورشید) زمین‏هاى آنها و نیز آب‏وهوا و نور یکسان مى‏باشد پس تنها عاملى که پس از تفکر مى‏توان به آن رسید هسته‏ها و بذرهاى اولیه این محصولات مى‏باشد، که متفاوت است و این هسته‏ها هستند که سبب پیدایش تنوع و تفاوت‏هاى عمیق بین محصولات مختلف مى‏گردند، بدین ترتیب همانطور که از روند رسیدن به موضوع مشخص مى‏گردد راز این برترى را مى‏توان در هسته انگور یافت.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 226 / چکیده: ..... ص : 225

یعنى رزق و روزیهاى پاکیزه را براى خوردن برگزینید و خدا را شکر کنید اگر خدا پرستید، نشان مى‏دهد مؤمنین باید خوب بخورند و خدا را عبادت کنند. جامع‏ترین آیه تغذیه: یا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَ کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ‏ مى‏باشد که طبق نظر امیر مومنان‏ علیه السّلام آن را مى‏توان بزرگترین، کلى‏ترین، جامع‏ترین و عمومى‏ترین دستور غذایى بلکه فرمان آسمانى تغذیه‏اى دانست زیرا هر آیه دیگر زبان گویاى گوشه‏اى از برنامه پیوسته به دستگاه گوارش است. در آیه فوق به بنى آدم خطاب شده نه به مسلمانان یا مؤمنین که تمام خطاب‏ها مربوط به صدر خلقت و هنگام آفرینش آدم ابو البشر بوده و مورد خطاب، فرزندان حضرت آدم علیه السّلام مى‏باشند.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 241 / 1 - جایگاه دانش پزشکى ..... ص : 241

چنان‏که از امیر مومنان‏ على ابن ابی طالب علیه السّلام روایت شده که فرمودند:

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 317 / دیدگاه مفسرین: ..... ص : 316

در دعاى عرفه، امام حسین علیه السّلام، ظلمت‏هاى سه‏گانه را به گوشت، پوست و خون تفسیر نموده‏اند و مى‏فرمایند: (و ابتدعت خلقى من منى یمنى، ثم اسکنتنى فى ظلمات ثلاث: بین لحم و جلد و دم، لم تشتهر بخلقى) «آغاز آفرینش را از قطرات ناچیز منى قرار دادى، سپس مرا در ظلمت‏هاى سه‏گانه، در میان گوشت، پوست و خون ساکن نمودى، آفرینش مرا آشکار نساختى ...» از ظاهر کلام نورانى امام حسین علیه السّلام برمى‏آید که در بیان مصداق یک ظلمت با کلام مفسرین متفاوت است، و آن ظلمت خون است که به جاى آن در کتاب‏هاى تفسیر، به کیسه مشیمه اشاره شده است. اگر منظور از لحم را در دعاى عرفه، شکم مادر و منظور از جلد را، رحم در نظر بگیریم، از نظر مصداق ظلمت سوم یعنى خون مشکلى وجود ندارد زیرا اساس و منشأ حفره آمنیون یا کیسه مشیمه، خون مادر است، و این دو مفهوم یعنى ظلمت خون و ظلمت کیسه مشیمه، با هم قابل جمع است. علامه مجلسى نیز در «کتاب التوحید» این‏گونه آورده است: (... فأوّل ذلک ما یدبّر به الجنین فى الرحم، و هو محجوب فى ظلمات ثلاث: ظلمه البطن، و ظلمه الرحم و ظلمه المشیمه ...) و ظلمات ثلاث را به ظلمت‏هاى شکم و رحم و مشیمه، معنى کرده است. که همه این معانى در واقع از اهل بیت علیهم السّلام نقل شده است. اهل بیتى که در آن زمان با مردم به اندازه عقول آنان سخن مى‏گفتند. امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام نیز در خطبه 163 به تاریکى‏هاى رحم مادران و پرده‏هاى تودرتو، که جنین در آن قرار دارد اشاره فرموده است.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 516 / اهمیت اخلاق در روایات ..... ص : 516

در حدیث دیگرى از امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام مى‏خوانیم که فرمود: (لو کنا لا نرجو جنة و لا نخشى نارا و لا ثوابا و لا عقابا لکان ینبغى لنا ان نطالب بمکارم الاخلاق فانها مما تدل على سبیل النجاح)؛ اگر ما امید و ایمانى به بهشت و ترس و وحشتى از دوزخ، و انتظار ثواب و عقابى نمى‏داشتیم، شایسته بود به سراغ فضائل اخلاقى برویم، چراکه آنها راهنماى نجات و پیروزى و موفقیت هستند.» (7)

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏2 / 518 / تاریخچه علم اخلاق: ..... ص : 517

اولین کسى که علم اخلاق را تاسیس کرد امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام بود که در نامه معروفش (به فرزندش امام مجتبى علیه السّلام) بعد از بازگشت از صفین، اساس و ریشه مسائل اخلاقى را تبیین فرمود؛ و ملکات فضیلت و صفات رذیلت به عالى‏ترین وجهى در آن مورد تحلیل قرار گرفته است! رساله حقوق امام سجاد علیه السّلام و دعاى مکارم الاخلاق و بسیارى از دعاها و مناجاتهاى دیگر نیز در طلیعه آثار معروف اخلاقى در اسلام قرار دارند که هیچ اثرى با آنها برابرى نمى‏کند.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3مقدمه‏بخش‏اول / 1 / پیام حضرت آیت الله العظمى مکارم شیرازى(مد ظله العالى) به سومین همایش کشورى قرآن و طب ..... ص : 1

پیوند این دو واژه یعنى «طب» و «قرآن مجید» جاى تعجّب نیست زیرا یکى «علم الأبدان» و دیگرى «علم الأدیان» است. و مى‏دانیم این دو در حدیث معروف نبوى (ص) که مرحوم علّامه مجلسى در «بحار الانوار» آورده است، در کنار هم قرار گرفته‏اند، آنجا که فرموده «العلم علمان، علم الأدیان و علم الأبدان» و در حدیث دیگرى امیر مومنان‏ على علیه السّلام، آن را جزء چهار علمى شمرده‏اند که براى بشر بسیار لازم است و آن حضرت از آن به‏عنوان «الطب للأبدان» نام برده است.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3بخش‏اول / 180 / بحث: آن مقدار توجهى که در قرآن، سنت و طب اصیل ایرانى نسبت به رعایت و بهداشت و پیشگیرى از بیماریهاى روحى و جسمى شده ..... ص : 175

ب) شروع کردن غذا با نمک و نام خداوند که در این خصوص در تحف العقول از حضرت محمد (ص) روایت شده که فرمودند: (هرکس غذاى خویش را با نمک آغاز نماید، خداوند هفتاد بیمارى را از او دور مى‏کند که کمترین آن جذام باشد) ج) حد و حدود غذا خوردن با رعایت اعتدال در خوردن غذا که در این خصوص در تحف العقول ص 166 از حضرت على خطاب به کمیل روایت شده است (یا کمیل شکمت را از خوراک پر مکن، براى آب هم جا بگذار و براى هوا هم میدانى قرار بده، تا اشتها دارى دست از خوراک بردار اگر این کارها را انجام دادى خوراک بر تو گوارا شود، همانا تندرستى با کم خوردن و کم نوشیدن است) یا قرآن کریم در آیه 31 سوره اعراف مى‏فرماید: «کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا» (بخورید و بیاشامید ولى اسراف نکنید) با توجه به آیه و حدیث فوق درمى‏یابیم که در طب اسلامى اصل بر این است که تا گرسنه نشده‏ایم، غذا نخورده و تا کاملا سیر نشده‏ایم و گرسنه هستیم دست از غذا بکشیم. اهمیت این مسئله به حدى است که در حدیث عجیبى از حضرت على (ع) خطاب به فرزندش امام حسن مجتبى (ع) در کتاب حصال شیخ صدوق ص 370 روایت شده است: (اى پسرم آیا به چهار ویژگى که تو را از طب بى‏نیاز مى‏کند آگاهت سازم؟ عرض کرد: بلى اى امیر مومنان‏، فرمود: بر سر سفره غذا ننشین مگر درحالى‏که گرسنه باشى و از طعام برنخیز مگر اینکه گرسنه باشى و غذا را خوب بجو و وقت خواب به دستشویى برو. پس اگر این کارها را انجام دهى از طب بى‏نیاز مى‏شوى) بى‏نیازى از طب‏

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3بخش‏اول / 375 / آلودگى، بحرانى جهانى: ..... ص : 374

حضرت امیر مؤمنان‏ (ع) نیز در حال جنگ آب را بر مردم بصره نبست و سید شهیدان، حضرت امام حسین (ع) حرّ و سپاهش را که براى جنگ با ایشان گسیل شده بودند، حتى اسبان و شترانشان را سیراب ساخت، (تاریخ طبرى، ج 6، ص 336) حال آنکه اگر امام (ع) این آب را ذخیره مى‏کرد خود و خاندانش در روز عاشورا سیراب مى‏شدند. در روایتى از پیامبر خدا (ص) دراین‏باره چنین آمده است: «براى سیراب کردن هر انسان تشنه پاداشى است.» (بحار الانوار، ج 74، ص 370؛ جامع الاخبار، ص 39.)

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3بخش‏اول / 503 / نیایش و استمداد از نیروى بیکران غیب ..... ص : 502

امام صادق نیز سیره امیر مؤمنان‏ را چنین بیان مى‏کنند: هرگاه امر هولناکى متوجه على مى‏شد، به نماز مى‏ایستاد و این آیه را تلاوت مى‏فرمود. آن‏گاه آیه مورد بحث را تلاوت فرمودند.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3بخش‏اول / 504 / مثبت‏اندیشى: ..... ص : 503

از سیره عملى رسول گرامى اسلام نیز این مثبت‏اندیشى گزارش شده است. بیاناتى از بزرگان مکتب نسبت به تأثیر مثبت‏اندیشى در رفع اضطراب و دلهره یافت مى‏شود که در واقع شیوه‏اى از درمان اضطراب را مثبت‏نگرى معرفى مى‏کنند. از امیر مؤمنان‏ على نقل است: «حسن الظن راحة القلب و سلامة الدین»؛ «خوشبینى سبب آسودگى دل و سلامتى دین است».

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3مقدمه‏بخش‏دوم / 7 / پیام حضرت آیت الله العظمى مکارم شیرازى(مد ظله العالى) به سومین همایش کشورى قرآن و طب ..... ص : 7

پیوند این دو واژه یعنى «طب» و «قرآن مجید» جاى تعجّب نیست زیرا یکى «علم الأبدان» و دیگرى «علم الأدیان» است. و مى‏دانیم این دو در حدیث معروف نبوى (ص) که مرحوم علّامه مجلسى در «بحار الانوار» آورده است، در کنار هم قرار گرفته‏اند، آنجا که فرموده «العلم علمان، علم الأدیان و علم الأبدان» و در حدیث دیگرى امیر مومنان‏ على علیه السّلام، آن را جزء چهار علمى شمرده‏اند که براى بشر بسیار لازم است و آن حضرت از آن به‏عنوان «الطب للأبدان» نام برده است.

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3بخش‏دوم / 128 / اسلام و حسن روابط اجتماعى: ..... ص : 128

یکى دیگر از شاخصه‏هاى بهداشت روانى، حسن روابط اجتماعى است. اسلام به شیوه‏هاى گوناگون بر حسن معاشرت، تاکید ورزیده تا جایى که آن را کمال ایمان دانسته است. امیر مومنان‏ (ع) مى‏فرماید: «کامل‏ترین شما از نظر ایمان، نیکوترین شما از نظر اخلاق است. (مجلسى، ج 68 ص 387)

 

 

مجموعه مقالات قرآن و طب / ج‏3بخش‏دوم / 416 / آب باران: ..... ص : 416

از امیر مؤمنان‏ (ع) نقل است که فرمود: «آب باران بنوشید که بیمارى‏ها را از شما برطرف و بدن را پاکیزه مى‏سازد».

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 228 / پیرى

با بالا رفتن سن بتدریج قواى انسان فرتوت مى‏گردد، مغز رو به کوچکى مى‏رود، قواى فکرى رو به نقصان مى‏یابند، پوکى استخوان، ضعف جسمانى، سستى و بى‏حالى و بسیارى عوارض دیگر گریبانگیر افراد مسن مى‏گردند. در بچه‏ها و جوانان قدرت یاد گیرى و ضبط و نگهدارى قوى است و آنچه در مغز کودک ضبط مى‏شود نقشى است عمیق که بزودى پاک نمى‏گردد و امیر مومنان‏ دراین‏باره مى‏فرمایند قرار گرفتن علم در مغز کودک مانند نقشى است که بر سنگ کنده مى‏شود امّا یادگیرى در دوران پیرى سطحى است و عمقى نیست و زود از مغز انسان پاک مى‏شود از این جهت است که پیران خاطرات دور خود را که روانشناسان آن را وجدانیات مغفوله گفته‏اند بخوبى بیاد دارند امّا خاطرات و یادگیریهاى نزدیک را بزودى از یاد مى‏برند.

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 15 / دستاوردهاى عظیم امام صادق علیه السلام ..... ص : 10

امامان شیعه داراى شخصیت چندبعدى هستند، آنان «انسان» تمام و کاملند. از یکسو داراى کمالات فکرى، و از سوى دیگر داراى کمالات اخلاقى و عملى در کنار مدارج الهى و روحانى. شیعه، امام جعفر صادق علیه السّلام را نه تنها معصوم و رهبر خدایى مى‏داند بلکه سایر مسلمانان غیر شیعه نیز امام را از حیث مقامات معنوى پیشواى عرفاى دنیا مى‏دانند. تمام سلسله‏هاى عرفایى به امیر مؤمنان‏ منتهى مى‏شود و امام صادق نیز به اعتراف اقطاب عرفایى همچون شیخ عطار در «تذکرة الاولیاء» زمخشرى در «ربیع الابرار» و ابو الحسن خرقانى، پیشواى عارفان جهان بوده است.

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 41 / تربیت ..... ص : 41

حکایت جالبى از امام صادق علیه السّلام نقل شده که امیر مؤمنان‏ به بیمارى‏اى گرفتار شد. جمعى ایشان را عیادت کردند و از حال وى پرسیدند و گفتند: اى امیر مؤمنان‏، به چه حالتى شب را به روز درآوردى؟

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 46 / آداب پرستارى

امام صادق علیه السّلام: طایفه‏اى از دزدان را که دلیل بر ضدّشان اقامه شده بود و اقرار کرده بودند، نزد امیر مؤمنان‏ آوردند. پس دستان آنان را برید و سپس فرمود: «اى قنبر! آنان را نزد خود ببر، زخم‏هایشان را درمان ساز و به نیکى از آنان، پرستارى کن».

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 118 / شستن دست‏ها ..... ص : 118

امام علیه السّلام به من رو کرد و فرمود: «اى حنّان! مگر نمى‏دانى نزد امیر مؤمنان‏ علیه السّلام هیچ طبقى آورده نمى‏شد، مگر اینکه سبزى هم داشت؟»

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 119 / نام خدا مقدمه‏ى شروع غذا ..... ص : 119

امام صادق علیه السّلام: امیر مؤمنان‏ علیه السّلام فرمود: «براى کسى که بر غذاى خود نام خدا ببرد، ضمانت مى‏کنم که از آن غذا، به هیچ درد و رنجى گرفتار نمى‏شود.»

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 119 / نام خدا مقدمه‏ى شروع غذا ..... ص : 119

ابن کوّاء- که این را شنید- پرسید: اى امیر مؤمنان‏! من دیروز غذایى خوردم و نام خدا را نیز به گاه خوردن آن نیز بردم؛ اما آن مرا آزار داد!

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 119 / نام خدا مقدمه‏ى شروع غذا ..... ص : 119

امام صادق علیه السّلام: به نقل از پدرانش علیه السّلام-: امیر مؤمنان‏ علیه السّلام فرمود:

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 133 / بادروج(حوک) ..... ص : 133

امام صادق علیه السّلام: امیر مؤمنان‏- که درودهاى خدا بر او باد- به بادروج، علاقه داشت.

طب الصادق (علیه السلام) / متن / 159 / کدو ..... ص : 159

امام صادق علیه السّلام: طبّ الأئمّة- به نقل از ذریح-: به امام صادق علیه السّلام گفتم: از امیر مؤمنان‏ علیه السّلام حدیثى درباره کدو روایت شده که فرموده است:

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 23 / رابطه‏ى تغذیه و اخلاق در روایات اسلامى ..... ص : 19

11- در احادیث اسلامى در ارتباط نوشیدن عسل با صفاى قلب، از امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام مى‏خوانیم: العسل شفاء من کل داء و لا داء فیه یقّل البلغم و یجّلى القلب؛ عسل شفاى تمام بیمارى‏ها است و در آن بیمارى نیست، بلغم را کم مى‏کند و قلب را صفا مى‏بخشد».

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 124 / درمان بیمارى‏ها با اکسیر حیات(عسل) ..... ص : 123

در مجمع البیان آمده است مردى به حضرت على علیه السّلام عرض کرد: «یا امیر مؤمنان‏! شکم من درد مى‏کند» حضرت فرمود: «آیا همسر دارى؟ عرض کرد: «آرى». حضرت فرمود: از مواهب مالى او بهره ببر، با آنها عسل خریدارى کن سپس از آب باران بر آن اضافه کن و آن را بنوش، چرا که قرآن مى‏فرماید:

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 154 / درمان با شیر ..... ص : 154

امام صادق علیه السّلام فرمود: «امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام مى‏فرماید: «شیر گاو داروى درد است». عیص بن القاسم نقل مى‏کند همراه امام صادق علیه السّلام ناهار خوردم. امام صادق علیه السّلام فرمود: «آیا مى‏دانى‏

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 189 / درمان با انجیر و خواص آن ..... ص : 189

امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام فرمود: خوردن انجیر موجب نرمى مزاج مى‏شود و براى بادهاى قولنجى مفید است پس، از آن به اندازه بخورید و در خوردن آن افراط نکنید.

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 226 / درمان با سیب ..... ص : 226

اسماعیل بن جابر مى‏گوید از امام صادق علیه السّلام شنیدم که فرمود: «خوردن سیب معده را خوش‏بو مى‏سازد» امام کاظم علیه السّلام نیز مى‏فرماید: «در سیب منافع زیادى وجود دارد: برطرف کننده‏ى مسمومیت و ناراحتى‏هاى عصبى بوده و چیزى در درمان سریع‏تر از آن سود ندارد» همچنین امام صادق علیه السّلام در کتاب عدّه از قول امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام فرمود: «سیب بخورید چرا که باعث تقویت معده است».

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 243 / درمان با«به» و خواص آن ..... ص : 242

امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام فرمود: «به، قلب را نیرو مى‏بخشد و سرزنده مى‏گرداند، ترس را نیز از ترسو مى‏زداید و او را شجاع مى‏سازد. و نیز فرمود: «به بوى پیامبران است». امام رضا علیه السّلام مى‏فرماید: «بر شما باد خوردن که باعث زیادى عقل مى‏شود» امام صادق علیه السّلام نیز مى‏فرماید:

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 260 / درمان با خربزه ..... ص : 260

امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام فرمود: «خربزه پیه زمین است و بیمارى ندارد» و نیز فرمود: «در خربزه ده خاصیت وجود دارد: غذا، نوشیدنى گوارا، میوه، گل، شیرینى، خطمى و دارو و ...».

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 345 / درمان با کاسنى و خواص آن ..... ص : 345

در کتاب عدّه به نقل از امام صادق علیه السّلام آمده است که امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام فرمود: «کاسنى بخورید هیچ صبحى نیست مگر آنکه قطره‏اى از بهشت بر آن نازل مى‏شود، پس هرگاه خواستید از آن بخورید آن را نتکانید»

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 393 / درمان با پیاز، سیر و تره ..... ص : 393

عبد اللّه بن محمد جعفى مى‏گوید امام صادق علیه السّلام راجع به پیاز فرمود: «پیاز بوى دهان را [که ناشى از فعالیت باکترى‏ها است از بین برده‏] خوش‏بو مى‏سازد، بلغم را از بین مى‏برد، و نیروى جماع را افزایش مى‏دهد» همچنین امام صادق علیه السّلام از قول رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: «اگر وارد شهرى شدید از پیاز آن شهر میل کنید که از بیمارى وبا مصون خواهید ماند» در کتاب مکارم از امام باقر علیه السّلام نقل شده است که فرمود: «ما سیر، پیاز و تره مى‏خوریم» در کتاب فردوس از امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام نقل شده است که از قول رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: «سیر بخورید و

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 421 / فواید هلیم ..... ص : 421

در کتاب کافى از امام صادق علیه السّلام نقل شده که فرمود امیر مؤمنان‏ على علیه السّلام مى‏فرماید: «بر شما باد خوردن هلیم چرا که آدمى را به مدت چهل روز در عبادت بانشاط مى‏کند و این همان مائده‏اى است که بر رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله نازل شده است»

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 803 / چیزهایى که قدرت جنسى را مى‏افزاید ..... ص : 798

افزایش نیروى مردانگى با «به»: (طب الائمه)- امام صادق علیه السّلام به نقل از امیر مؤمنان‏ امام على علیه السّلام مى‏فرماید: «خوردن «به» قوه‏ى مردانگى را مى‏افزاید و ضعف را از بین مى‏برد».

دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام / 846 / درمان‏هاى کلى و عمومى ..... ص : 838

و فرمود: من این دعا را از امام باقر علیه السّلام گرفتم و ایشان از على بن حسین علیه السّلام و ایشان از حسین بن على علیه السّلام دریافت کردند و حضرتشان فرمود: که من از امیر مؤمنان‏ على بن ابى طالب علیه السّلام گرفتم و ایشان از رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و پیامبر صلّى اللّه علیه و آله از جبرئیل و جبرئیل نیز از خداوند فراگرفته است.

مسائل مستحدثه پزشکى / ج‏1 / 50 / فرزند و احکام او ..... ص : 47

امیر المؤمنین درباره این موضوع از مرد پرسید و او در پاسخ یادآور شد، بى‏آنکه با او دخول کنم، آب در شرمگاهش مى‏ریختم. امیر مؤمنان‏ فرمود: آبستنى زن از همان مرد و فرزند هم از آن همان مرد است و معتقدم که آن مرد را به سبب انکار فرزندش کیفر دهید.

مسائل مستحدثه پزشکى / ج‏2 / 49 / رابطه نسبى طفل شبیه‏سازى‏شده ..... ص : 48

محمد بن یعقوب کلینى حدیث صحیحى را از محمد بن مسلم چنین روایت کرده است: از امام باقر علیه السّلام و امام صادق علیه السّلام شنیدم که فرمودند: در دورانى که امام حسن مجتبى در مجلس پدرش امام على علیه السّلام حاضر بود گروهى وارد شدند و گفتند: اى ابو محمد (امام حسن علیه السّلام) مى‏خواهیم از امیر مؤمنان‏ بپرسیم! امام حسن فرمود: ما را نیز از آن آگاه کنید! و [سپس آنان‏] گفتند: زنى با شوهرش مجامعت کرده، پس از انجام عمل با همان حالت با کنیز باکره‏اى مساحقه و همجنس‏بازى مى‏کند و نطفه مرد در رحم جاریه قرار مى‏گیرد و حامله مى‏شود. حکم شما چیست؟ امام حسن فرمود: پرسش دشوارى است و از عهده پدرم برمى‏آید؛ ولى من حکم آن را مى‏گویم؛ اگر درست گفتم از لطف خداوند و امیر مؤمنان‏ بدانید و اگر خطا کردم، خودم را خطاکار بدانید. حکم چنین است: ابتدا زن باید مهریه جاریه‏اى که حامله شده بپردازد؛ زیرا جاریه، بیوه شده است. سپس آن زن به جرم انجام زناى محصنه (همجنس‏بازى) رجم مى‏شود. به جاریه نیز مهلت داده شود تا وضع حمل، فرزند به پدرش؛ یعنى صاحب نطفه ملحق مى‏شود. پس از پایان ملاقات با امام حسن مجتبى علیه السّلام نزد امام على علیه السّلام رفته و مذاکرات و حکم امام حسن علیه السّلام را بازگو کردیم، حضرت على علیه السّلام فرمود: اگر از من مى‏پرسیدید بیشتر از آنچه که فرزندم گفت، نمى‏گفتم.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام (ویژه علوم پزشکى) / 81 / طب‏النبى ..... ص : 80

امیر مؤمنان‏ على (ع) در این مقوله مى‏فرماید:

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام (ویژه علوم پزشکى) / 85 / بهداشت و سلامت ..... ص : 84

از حضرت امام صادق (ع) روایت است که امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود:

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام (ویژه علوم پزشکى) / 89 / پرسش ..... ص : 89

5. از نگاه امیر مؤمنان‏ على (ع) ریشه همه بیمارى‏هاى بدن و مایه بروز عوارض زیان‏بار چیست؟

قرآن و طب / 200 / ورزش‏هاى رزمى ..... ص : 195

، زیرا مقدمه براى پیشروى‏ها و پیروزى‏هاى بعدى خواهد بود؛ بنابراین، رزمنده نباید از عقب‏نشینى تاکتیکى یا عقب بودن امتیاز به هراسد و نومید شود، بلکه باید سعى کند پس از عقب‏نشینى، پیشروى نموده و حق مبارزه را آن‏چنان‏که بایدوشاید، ادا نماید. امیر مؤمنان‏ در این‏باره مى‏فرماید:

احکام بیماران، پزشکان و پرستاران / 63 / 5 - 2 - تقواى پزشکى ..... ص : 62

کسان فراهم مى‏آورد و این عزیزان بیش از دیگران، نیازمند تقوا و خویشتن‏دارى از گناه و محرمات الهى هستند. به همین جهت نخستین چیزى که امیر مؤمنان‏ (ع) براى پزشک و دیگر درمان‏کنندگان بیمار توصیه نموده است، پرهیز از گناه است:

احکام بیماران، پزشکان و پرستاران / 99 / فصل اول: اهمیت و ارزش عیادت ..... ص : 99

امیر مؤمنان‏ على (ع)، اهمّیّت عیادت بیمار را نسبت به دیگر اعمال نیک یادآور شده، مى‏فرماید:

احکام بیماران، پزشکان و پرستاران / 106 / 6 - رعایت زمان عیادت ..... ص : 105

امیر مؤمنان‏ على (ع) نیز بیش‏ترین پاداش را براى کسى مى‏داند که زمان عیادتش کوتاه باشد، مگر آن که خود بیمار از او درخواست ماندن کند:

مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکى در اسلام و ایران / متن / 206 / جدول پزشکان ..... ص : 185

آنچه ابو نصر منصور بن على بن عراق- بنده امیر مؤمنان‏- خداوند برهان او را روشن گرداناد به نام من کرده است:

مجموعه متون و مقالات در تاریخ و اخلاق پزشکى در اسلام و ایران / متن / 242 / 79. کتابه فى ترکیب الادویه ..... ص : 242

کتاب او در ترکیب داروها؛ این کتاب را در هفده مقاله قرار داده است. در هفت مقاله از آن، اجناس داروهاى مرکّب را به اجمال یاد کرده و جنس هریک از آنها را برشمرده؛ مثلا جنس داروهایى که در زخمها گوشت مى‏رویاند و جنس داروهایى که زخمها را دمل مى‏کند و جنس داروهایى که به تحلیل مى‏برد و بر همین قیاس، دیگر اجناس داروها را هریک جداجدا یاد کرده است. و غرض او در کتاب آن است که روش ترکیب داروها را به‏طور نمونه توصیف کند و از همین جهت، عنوان این هفت مقاله را «در ترکیب داروها بر پایه نمونه‏ها و اجناس» قرار داده است. و ده مقاله دیگر را چنین عنوان داده «در ترکیب داروها برحسب جاهاى دردناک» و مقصود او این است که در این ده مقاله که ترکیب داروها را توصیف مى‏کند نمى‏خواهد آگاهى دهد که هریک از اقسام داروها عمل خاصى را در هریک از بیماریها انجام مى‏دهد، بلکه عمل آنها را برحسب محلهاى مختلف- یعنى عضوهایى که در آنها بیمارى وجود دارد- معین مى‏سازد و از سر آغاز مى‏کند و سپس، مى‏رسد به اعضاى دیگر تا به پایین‏ترین عضو پایان مى‏دهد. سرجس این کتاب را ترجمه کرده بود و من، در زمان خلافت امیر مؤمنان‏ متوکل، آن را براى یحیى بن ماسویه ترجمه کردم و حبیش از روى ترجمه من، براى محمد بن موسى، به عربى ترجمه کرد.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 7 / طبابت، کار خداوند است ..... ص : 7

______________________________
(1) چنان که از امیر مؤمنان‏ على بن ابى طالب علیه السلام روایت شده که فرمود: «بِالعافِیَةِ توجَدُ لَذَّةُ الحَیاةِ؛ لذّت زندگى با عافیت (سلامت) به دست مى‏آید» (غرر الحکم، ح 4207).

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 27 / 6. چگونگى نگارش احادیث ..... ص : 27

حدیث من حدیث پدرم، و حدیث پدرم حدیث جدّم، و حدیث جدّم حدیث حسین، و حدیث حسین، حدیث حسن، و حدیث حسن، حدیث امیر مؤمنان‏، و حدیث امیر مؤمنان‏، حدیث پیامبر خدا، و حدیث پیامبر خدا، سخن خداست.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 75 / 2/ 8 انتخاب همجنس براى معاینه و معالجه ..... ص : 75

48. الفضائل‏ به نقل از عمّار بن یاسر و زید بن ارقم در ماجراى دوشیزه‏اى که پدرش او را به بدکارگى متّهم کرده بود: امیر مؤمنان‏، از آن دختر پرسید: «اى دختر! درباره آنچه پدرت گفته است، چه مى‏گویى؟».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 89 / 3/ 1 آنچه انسان را از پزشک، بى‏نیاز مى‏کند ..... ص : 89

66. الخصال‏ به نقل از اصبغ بن نُباته: امیر مؤمنان‏ على بن ابى طالب علیه السلام به فرزند خود حسن علیه السلام فرمود: «پسرم! آیا تو را چهار نکته نیاموزم که به کمک آنها از طب، بى‏نیاز شوى؟».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 89 / 3/ 1 آنچه انسان را از پزشک، بى‏نیاز مى‏کند ..... ص : 89

گفت: چرا، اى امیر مؤمنان‏!

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 109 / 3/ 9 پرهیز از سرما، و استقبال از آن ..... ص : 107

115. الدعوات‏ به نقل از زرّ بن حُبَیش: امیر مؤمنان‏، چهار جمله در طب فرموده که اگر بقراط یا جالینوس آنها را گفته بودند، صد ورق، مقابلشان نهاده مى‏شد و آنها را بدین سخنان، مى‏آراستند. آن سخنان، این است که فرمود:

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 127 / 1. تربیت ..... ص : 127

البته، نه فقط حکمت بیمارى‏ها تحقّق امتحان الهى است؛ بلکه فلسفه تندرستى و سلامت نیز همین است. به دیگر سخن، هر یک از دو حالت تندرستى و ناتن‏درستى، آثار تربیتى مثبتى دارند و براى تکامل انسان نیز ضرورى‏اند. در این موضوع، حکایت جالبى از امام صادق علیه السلام نقل شده که امیر مؤمنان‏ به بیمارى‏اى گرفتار شد. جمعى ایشان را عیادت کردند و از حال وى پرسیدند و گفتند: اى امیر مؤمنان‏، به چه حالتى شب را به روز درآوردى؟ امام علیه السلام، بر خلاف عادت متعارف فرمود:

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 128 / 1. تربیت ..... ص : 127

1/ 1 پاکسازى جان: در مورد خطاکاران، نقش تربیتى بیمارى در پاره کردن پرده‏هاى غفلت، بیدار کردن آنها و تزکیه جانشان از ناپاکى‏ها و آلودگى‏ها تجلّى مى‏یابد، چونان که امیر مؤمنان‏ فرموده است: «چون خداوند، بنده‏اى را مبتلا به بیمارى کند، به اندازه بیمارى‏اش از گناهان او فرو مى‏کاهد».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 129 / 1. تربیت ..... ص : 127

امیر مؤمنان‏ نیز چنین دعا مى‏کرد:

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 151 / 3/ 4 پاداش ..... ص : 151

188. امام حسین علیه السلام: امیر مؤمنان‏ على بن ابى طالب علیه السلام، سلمان فارسى را عیادت کرد و فرمود: «اى ابو عبد اللّه! از بیمارى خویش، در چه حالى؟».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 151 / 3/ 4 پاداش ..... ص : 151

گفت: اى امیر مؤمنان‏! فراوان، خدا را سپاس مى‏گویم و از دلْ‏آزردگى بسیار به تو شکایت مى‏آورم.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 151 / 3/ 4 پاداش ..... ص : 151

سلمان پس از شنیدن این سخن، پیشانى على علیه السلام را بوسید و گریست و گفت: اى امیر مؤمنان‏! اگر تو نبودى، چه کسى براى ما این چیزها را از هم باز مى‏شناسانْد؟!

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 161 / تحلیلى درباره احادیث پاداش بیمارى‏ها ..... ص : 161

سیّد رضى رضوان اللّه تعالى علیه در ذیل حکمت چهل و دوم نهج البلاغة، یعنى این سخن امیر مؤمنان‏ که فرمود: «خداوند، آن درد و رنجى را که داشته‏اى، مایه ریختن گناهانت قرار دهد؛ چرا که در بیمارى، پاداشى نیست»، چنین مى‏گوید:

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 162 / تحلیلى درباره احادیث پاداش بیمارى‏ها ..... ص : 161

6. حدیث شماره 188، در حقیقت، جمع‏بندى همه انواع احادیث پیش‏گفته است و در آن، امیر مؤمنان‏، در پاسخ این پرسش سلمان که: «آیا اگر بیمار شدیم، بهره‏اى جز پاک شدن از گناهان نیز برایمان هست یا نه؟»، فرمود: «به واسطه شکیبایى بر بیمارى، نالیدن به درگاه خداوند عزّ إسمه و دعا کردن در پیشگاه او، برایتان پاداشى نیز هست و به همین کارهاست که براى شما حسنه نوشته مى‏شود و مرتبت‏هایتان فراتر برده مى‏شود. امّا درد، فقط موجب پاک شدن از گ‏

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 185 / 5/ 2 آداب پرستارى ..... ص : 183

236. امام صادق علیه السلام: طایفه‏اى از دزدان را که دلیل بر ضدّشان اقامه شده بود و اقرار کرده بودند، نزد امیر مؤمنان‏ آوردند. پس دستان آنان را بُرید و سپس فرمود: «اى قنبر! آنان را نزد خود ببر، زخم‏هایشان را درمان ساز و به نیکى از آنان، پرستارى کن».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 203 / 6/ 2 پاداش عیادت ..... ص : 199

پرسیدم: اى امیر مؤمنان‏! مقصود از «خَریف» چیست؟

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 363 / ج آداب خلال کردن ..... ص : 359

582. امام حسین علیه السلام: امیر مؤمنان‏، به ما فرموده بود که به هنگام خلال کردن، آب ننوشیم، مگر پس از سه بار چرخاندن آن در دهان.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 379 / د آداب مسواک زدن ..... ص : 377

630. الکافى‏ به نقل از على بن محمّد در حدیثى مرفوع: امیر مؤمنان‏، به عرض، مسواک مى‏زد.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 431 / 7/ 3 3 آویشن ..... ص : 431

724. امام کاظم علیه السلام: داروى امیر مؤمنان‏ علیه السلام، آویشن بود. او مى‏فرمود: «آویشن براى معده، پُرزى همانند پُرز پارچه‏هاى مخمل مى‏شود».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 585 / ج فقدان دوشیزگى ..... ص : 585

995. امام کاظم علیه السلام: مردى در حالى که زنى به همراهش بود، رو به امیر مؤمنان‏ علیه السلام کرد و گفت: اى امیر مؤمنان‏! من با زنم در حالى ازدواج کرده‏ام که دوشیزه بوده است؛ اما چون با او همبسترى کرده‏ام، او را نادوشیزه یافته‏ام.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 619 / ه آرامش ..... ص : 619

1047. مناقب آل أبى طالب: مردى در این باره از امیر مؤمنان‏ پرسید که چرا فرزند، گاه همانند پدر و مادر خویش، و گاه همانند دایى و عموست؟

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 667 / 14/ 5 راز همانندى ..... ص : 661

در حالى که آن زن را آماده کرده بودند که براى سنگسار ببرند، امیر مؤمنان‏ بدان‏جا آمد و پرسید: «شما دو تن را چه شده است؟»

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 673 / 14/ 7 سقط کردن جنین ..... ص : 673

فرمود: «بر او دیه کامل لازم است و امیر مؤمنان‏ نیز به همین، حکم فرمود».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏1 / 683 / 14/ 17 کسانى که نباید آنان را به دایگى گرفت ..... ص : 683

1140. امام صادق علیه السلام: امیر مؤمنان‏ درود خداوند بر او باد مى‏فرمود: «زن کودن را به شیردهى مگیرید؛ چرا که شیر بر سرشت‏ها چیرگى مى‏یابد».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 73 / 5/ 2 گذاردن سبزى در سفره ..... ص : 73

امام علیه السلام به من رو کرد و فرمود: «اى حنان! مگر نمى‏دانى نزد امیر مؤمنان‏ علیه السلام هیچ طبقی بَقى آورده نمى‏شد، مگر این که سبزى هم داشت؟».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 77 / 5/ 4 بر زبان آوردن نام خدا ..... ص : 75

1306. امام صادق علیه السلام: امیر مؤمنان‏ علیه السلام فرمود: «براى کسى که بر غذاى خود نام خدا ببرد، ضمانت مى‏کنم که از آن غذا، به هیچ درد و رنجى گرفتار نمى‏شود».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 77 / 5/ 4 بر زبان آوردن نام خدا ..... ص : 75

ابن کَوّاء که این را شنید پرسید: اى امیر مؤمنان‏! من دیروز غذایى خوردم و نام خدا را نیز به گاه خوردن آن بردم؛ امّا آن مرا آزار داد!

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 77 / 5/ 4 بر زبان آوردن نام خدا ..... ص : 75

1307. امام صادق علیه السلام‏ به نقل از پدرانش علیهم السلام: امیر مؤمنان‏ علیه السلام فرمود: «هیچ گاه به بدگوارى، مبتلا نشده‏ام».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 199 / فصل چهارم: بادروج(حوک) ..... ص : 197

1512. امام صادق علیه السلام: امیر مؤمنان‏ که درودهاى خدا بر او باد به بادروج، علاقه داشت.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 317 / 26/ 5 خواص خوردن انار با پیه آن ..... ص : 317

1725. المحاسن‏ به نقل از محمّد بن خالد برقى، از یکى از شیعیان، در حدیثى که سندش را به معصوم رسانْد: از صعصعة بن صوحان نقل شده است که وى، هنگامى که امیر مؤمنان‏ در حال شام خوردن بود، بر ایشان وارد شد.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 333 / فصل بیست و نهم: آویشن ..... ص : 333

1755. امام کاظم علیه السلام: داروى امیر مؤمنان‏ علیه السلام، آویشن بود. او مى‏فرمود: «آویشن براى معده، پُرزى همانند پُرز پارچه‏هاى مخمل مى‏شود».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 413 / فصل چهل و دوم: عناب ..... ص : 413

1897. مکارم الأخلاق‏ به نقل از ابو الحُصَین: چشمانم سفید شده بود و چیزى نمى‏دیدم. امیر مؤمنان‏ را در خواب دیدم و گفتم: سَرورم! چشمانم به وضعى که مى‏بینى، درآمده است.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 429 / فصل چهل و هفتم: کدو ..... ص : 427

1922. طبّ الأئمّة علیهم السلام‏ به نقل از ذَریح: به امام صادق علیه السلام گفتم: از امیر مؤمنان‏ علیه السلام حدیثى درباره کدو روایت شده که فرموده است: «کدو بخورید؛ چرا که مغز را افزون مى‏سازد».

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 441 / 49/ 3 خوردن تره همراه با نمک ..... ص : 441

1936. الکافى‏ به نقل از احمد بن ابى عبد اللّه، از یکى از هم‏مسلکانش، در حدیثى که سند آن را به معصوم رسانده است: امیر مؤمنان‏ علیه السلام تره را همراه با نمکِ بلغورشده مى‏خورد.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 449 / فصل پنجاه و یکم: قارچ ..... ص : 445

1945. الکافى‏ به نقل از امامه دختر ابو العاص بن ربیع (همان بانویى که مادرش زینب دختر پیامبر خداست): در ماه رمضان، امیر مؤمنان‏ على علیه السلام، نزد من آمد. شامى و خرمایى و قارچى آوردند و ایشان خورد. ایشان قارچ را دوست داشت.

دانشنامه احادیث پزشکى / ج‏2 / 483 / 55/ 9 گوشت مرغ ..... ص : 481

امیر مؤمنان‏ علیه السلام فرمود: «نه؛ مرغ‏ها خوک‏هاى پرندگان هستند. امّا بهترین گوشت، گوشت جوجه تازه از تخم درآمده‏اى است که تازه برخاسته یا نزدیک است که برخیزد».

اخلاق و احکام پزشکان، پرستاران و بیماران / اخلاق‏پزشکى / 7 / توصیه هاى پزشکى ..... ص : 7

از اصبغ بت نباته امیر مومنان‏ على بن ابى طالب (ع) به فرزند خود حسن (ع) فرمود: (پسرم! آیا تو را چهار نکته نیاموزم که به کمک آنها از طب، بى‏نیاز شوى؟)

اخلاق و احکام پزشکان، پرستاران و بیماران / اخلاق‏پزشکى / 7 / توصیه هاى پزشکى ..... ص : 7

گفت: چرا اى امیر مومنان‏ (ع)!

اخلاق و احکام پزشکان، پرستاران و بیماران / اخلاق‏مدیران / 14 / مردان سرپرست زنان هستند. ..... ص : 13

دریادلى وسعه صدر از صفات لازم یک مدیر است بااین ابزار است که مسئولان و مدیران مى‏توانند با حوادث روبه‏رو شوند و مشکلات مردم را درک کنند از همین روست که امیر مومنان‏ على (ع) فرمود:

اخلاق پزشکى / 8 / ضرورت و اهمیت اخلاق پزشکى ..... ص : 7

امیر مؤمنان‏ مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 12 / 1. مبانى اعتقادى ..... ص : 11

پیامبران الهى- که طبیبان جان و روح بشر شمرده مى‏شوند و مظهر نامهاى مقدس طبیب و شافى خداوند متعال براى درمان بیماریهاى روحى و روانى هستند- نمونه‏اى کامل از اخلاق پزشکى را در برخورد با انسانها به تصویر کشیده‏اند. امیر مؤمنان‏ (ع) در توصیف پیغمبر اکرم (ص) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 14 / 3. کرامت انسان ..... ص : 14

پزشکان مؤمن و متعهد از کرامت برخوردارند و خویشتن را گرامى و عزیز مى‏دارند، چنان‏که امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود:

اخلاق پزشکى / 15 / 4. پیمان الهى ..... ص : 15

امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 31 / ج. ارتباط پزشک با بیمار ..... ص : 27

امیر مؤمنان‏ (ع) عفت را از ویژگیهاى پسندیده در اخلاق حرفه‏اى بر شمرده است:

اخلاق پزشکى / 33 / د. ارتباط پزشک و همکاران ..... ص : 32

امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 33 / د. ارتباط پزشک و همکاران ..... ص : 32

3. وحدت: جامعه پزشکى براى ارائه خدمات بهتر به بیماران باید با یکدیگر وحدت داشته باشند و براى مسائل کم اهمیت و جزئى با یکدیگر درگیر نشوند. امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 45 / فضایل اخلاقى در پژوهش ..... ص : 44

پژوهشگر در صورتى به نتیجه مطلوب دست مى‏یابد که در فرایند تحقیق، صبر و حوصله کافى داشته باشد. امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 49 / 3. وقار ..... ص : 49

وقار براى جامعه پزشکى نورانیت مى‏آورد و هیبت و شوکت پزشکان را افزون مى‏سازد. امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 73 / 2. تندخویى ..... ص : 73

امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 74 / 5. دروغ ..... ص : 74

امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 76 / 6. پول‏مدارى ..... ص : 76

امیر مؤمنان‏ (ع) مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 78 / 8. شتاب‏زدگى ..... ص : 78

شتاب‏زدگى، با سرعت و اقدام به موقع تفاوت دارد. سرعت آن است که انسان پس از فراهم شدن مقدمات و شرایط لازم، فرصت را از دست ندهد و به انجام کار اقدام کند. امیر مؤمنان‏ (ع) درباره تفاوت عجله و سرعت در کارها مى‏فرماید:

اخلاق پزشکى / 82 / مهربانى نسبت به بیمار ..... ص : 82

امیر مؤمنان‏ (ع) به عیادت یکى از یارانش به نام «صعصعه» رفت، به او احترام گذاشت و دست بر پیشانى او نهاد و نسبت به او مهربانى کرد.

اخلاق پزشکى / 83 / 2. نخوردن غذا ..... ص : 83

امیر مؤمنان‏ (ع) فرمود:

فرهنگ نفیسى / ج‏1 / 398 / امیر ..... ص : 398

و امیر توپخانه: رئیس توپخانه. و امیر آب حیوان ا خ.: حضرت خضر پیغمبر. و امیر صاحب دلق: حضرت ابو الحسن على بن ابی طالب علیه السلام. و امیر مؤمنان‏ و امیر المؤمنین و امیر نحل نیز آن حضرت. و امیر کردن ف م.: امارت دادن.

فرهنگ نفیسى / ج‏4 / 2403 / علویه ..... ص : 2403

(alaviyye) ا. پ. زنى از اولاد حضرت امیر مؤمنان‏ على بن ابی طالب علیه السلام باشد.